گروه اقتصادجامعه - حسین بوذری ـ بافت‌های فرسوده در حاشیه شهرها به‌خصوص مناطق پایین شهر تهران به معضلی برای شهرنشینی تبدیل شده و خطرات زیادی جان ساکنان این بافت را تهدید می‌کند.
تهدید از زلزله، سیل و سوانح طبیعی تا آوار شدن ساختمان بر سر ساکنانش، بنابراین علاوه بر اینکه این بافت‌ها باید بازآفرینی شوند، بلکه استفاده از فناوری‌های نوین در این راستا می‌تواند  تحول بزرگی را در حوزه بافت‌های شهری ایجاد کند.
براساس سند ملی بازآفرینی شهری بهسازی و نوسازی شهر تهران احیاء، بهسازی، نوسازی، توانمندسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری باید صورت بگیرد.
خبرنگار روزنامه «اقتصادسرآمد» گفت‌و‌گویی را با محمد آیینی معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران ترتیب داده است.

دخالت فناوری‌های نوین 
در بازآفرینی شهری
آیینی با تأکید بر اینکه پیش از این موارد دیگری بر بازآفرینی شهری مطرح بود، اظهار کرد: از زمان آغاز به کار در شرکت بازآفرینی شهری تلاش کردیم فناوری‌های نوین را در آن دخالت دهیم و شرکت بازآفرینی از شرکت عمران شهری به این نام تغییر کرد.
وی متذکر شد: در شرکت بازآفرینی شهری ایران سیاست‌ها و رویکردهای مختلفی در سال‌های گذشته شکل گرفته و در دوره فعلی با جمع‌بندی تمامی تجارب و مداخله شهرداری و سایر نهادهای حقوقی و دولتی و شرکت‌های خصولتی درصدد بودیم ابتدا صورت مسئله را برای مردم تبیین کنیم و بدون تعارف و مماشات مسائل را با مردم در میان گذاشتیم.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران متذکر شد: شاخص‌های متعددی را به شورای عالی شهرداری و معماری ایران تعریف کرده و به اشتراک گذاشتیم و نزدیک به 170 هزار هکتار در سه گونه اصلی یعنی بافت فرسوده قدیمی، بافت فرسوده شهری و سکونتگاه‌های غیررسمی یا محلات کمتر برخوردار و محلات حاشیه‌ای تقریباً 20 درصد شهرهای ماست.
آیینی متذکر شد: همچنین 30 درصد جنوب شهر هم در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند که این عدد قابل توجهی است آنچه که نگران‌کننده بوده و باید به آن توجه کرد وجود 3 میلیون و 700 هزار بنای ناپایدار در کشور است، بناهایی که از پایداری لازم برخوردار نیستند و سازه مناسب ندارند و با هر لرزه‌ای درهم ریخته و روی ساکنان آوار می‌شوند.
وی یادآور شد: این عدد بزرگی است و باید قبل از هر اقدامی با چاره‌جویی فعالیت‌ها را به سمت نوسازی مسکن در بافت‌های فرسوده شهری شتاب دهیم.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران بیان کرد: شتاب‌بخشی به نوسازی مسکن در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری سیاست اصلی ماست و این شتاب‌بخشی چگونه انجام شد؟ تجارب گذشته به کمک‌مان آمد و دولت و شهرداری باید از مداخله مستقیم بپرهیزند و مردم باید وسط میدان بیایند تا نوسازی بافت‌های شهری صورت بگیرد؛ درغیراینصورت کار پیش نخواهد رفت.
آیینی تشریح کرد: در گام بعدی فکر کردیم چگونه مردم را به حرکت واداریم و با شناخت عمیق نسبت به مردم و بافت‌های فرسوده به این نتیجه رسیدیم که ابتدا باید شرایط اجتماعی و اقتصادی مرد را بشناسیم و متناسب با آن برنامه‌ریزی برای نوسازی بافت‌های فرسوده داشته باشیم.
وی تبیین کرد: متأسفانه غالب مردم در مناطق فرسوده توانمالی و اقتصادی بالایی ندارند و جزء اقشار متوسط و پایین جامعه به شمار می‌روند.
معاون وزیر راه و شهرسازی اضافه کرد: درصورتی که مردم توانایی مالی و اقتصادی بالایی داشتند قطعاً منازل و بافت‌های آنان فرسوده نمی‌شد.
آیینی با بیان تعریفی از بافت فرسوده گفت: بافت فرسوده جایی است که مردم آن توانایی نوسازی خودبه خودی آن را ندارند؛ به عبارت دیگر بازار به‌صورت خودکار توانایی نوسازی آن را ندارد و بازار در این زمینه شکست خورده و قواعد بازار با شکست مواجه شده است.

راهکارهای مواجهه با مسائل بازآفرینی شهری چیست؟
وی درباره اینکه راهکار نوسازی بافت‌های فرسوده را چه می‌دانید؟ چنین پاسخ داد: باید بسته‌های تشویقی درنظر گرفته شود، به اینصورت که مردمی که توانایی دارند خود به نوسازی اقدام کنند و سایر مردم با سازنده‌ها مشارکت داشته باشند؛ حال ممکن است نام آن را انبوه‌ساز بگذاریم یا سازنده جزء یا توسعه‌گر، این افراد با مالکان مشارکت کرده و بافت‌های فرسوده را نوسازی کنند.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران تشریح کرد: چالش این اینجا آغاز می‌شود؛ سازندگان به‌ دلیل اینکه کارشان توجیه اقتصادی ندارد تمایلی به حضور در این محلات ندارند و حتی اگر وام و تسهیلات هم در اختیار مردم قرار دهید توانایی بازپرداخت آن را ندارند و با رفع این چالش باید ابتدا قیمت تمام‌شده ساخت در مناطق پایین را کاهش دهیم و دوم اینکه مشوّق‌هایی برای سازندگان تعریف کنیم تا نامعادله اقتصادی را به معادله نزدیک کند.
معاون وزیر راه و شهرسازی متذکر شد: در شرکت بازآفرینی شهری ایران یک بسته تشویقی در چهار محور تعریف کردیم؛ محورهای اول و دوم ناظر به کاهش قیمت تمام شده است و دیگری بخش مجوزهای نوسازی بافت‌های فرسوده. قوانینی را احصاء کردیم و در جای دیگر قوانین جدیدی نگاشتیم، چراکه قانون کم داشتیم.
وی گفت: با کاهش قیمت تمام‌شده نوسازی بافت‌های فرسوده کاری کردیم که حداقل 50 درصد تخفیف به مردم این بافت‌ها برای نوسازی و تراکم ساخت تعلق بگیرد و شهرداری‌های برای تخریب و نوسازی بافت‌های فرسوده مکلف شدند حداقل 50 درصد به صاحبان املاک تخفیف دهند  قانون همچنین اجازه داده که شهرداری‌ها قادرند تا 100 درصد هم تخفیف بدهند و در مقابل با این تخفیف از دولت طلبکار می‌‌شوند.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران تصریح کرد: مشوّق بعدی کاهش زمان صدور پروانه است؛ در حالی که در کشورمان برای نوسازی ملک هشت ماه زمان لازم است تا فرد پروانه نوسازی دریافت کند و براین اساس قانونی را برای شهرداری‌ها ایجاد کردیم که در قالب برنامه هفتم این هشت ماه زمان صدور مجوز و پروانه به دو ماه تقلیل پیدا کرد.