گروه انرژی-سهیل مرتضوی-  طی روزهای گذشته خبرهایی مبنی بر سرگردانی 40میلیون بشکه نفت صادراتی جمهوری اسلامی ایران در دریاها توسط برخی رسانه‌های خارجی منتشر شده بود. حالا اما این خبر با واکنش مسئولان وزارت نفت دولت چهاردهم همراه شده و شخص وزیر نفت این موضوع را تکذیب کرده است. ادعای سرگردانی نفت ایران در حالی مطرح شده بود که براساس آخرین گزارش‌های رسمی منتشرشده از سوی سازمان کشورهای صادرکننده نفت‌(اوپک) صادرات نفت‌خام ایران در ژوئن2025 برای نخستین‌بار به رکورد بی‌سابقه 1.8میلیون بشکه در روز رسیده بود. 
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، دیپلماسی انرژی، بهره‌برداری از ظرفیت‌های لجستیکی و اتخاذ تصمیمات راهبردی، مجموعه‌ای از اقدامات را رقم‌ زده که ثبات در روند صادرات را تضمین کرده است. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، میانگین صادرات نفت ایران در نیمه نخست سال2025 نزدیک به 1.7میلیون بشکه در روز بوده که نشان‌دهنده استمرار و تعادل در مسیر فروش نفت است. موفقیت ایران در ثبت رکورد 1.8میلیون بشکه صادرات روزانه نفت در ژوئن2025، نشان‌دهنده بلوغ مدیریتی و پایداری استراتژی انرژی کشور است.
ایران دارای ذخایر عظیم نفت و گاز است و از نظر تولید انرژی در جهان جایگاه مهمی دارد. بااین‌حال، باوجود این منابع، با چالش‌های جدی در زمینه تامین انرژی و مصرف بهینه آن مواجه است. کشورمان دارای دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی و سومین ذخایر بزرگ نفت در جهان است. ایران در رتبه‌بندی کشورهای جهان نیز از نظر تولید انرژی، جایگاه نهم را دارد. در چنین شرایطی بسیاری از گزارش‌ها و بررسی‌ها حاکی از آن است که ایران نقش کلیدی در بازار جهانی گاز دارد و یکی از کشورهای صادرکننده گاز به‌شمار می‌رود. 
باید دانست که ایران به‌ عنوان یکی از اعضای مؤسس سازمان کشورهای صادرکننده نفت‌(اوپک) و یکی از قدرت‌های اصلی در مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف)، نقشی اساسی در تأمین انرژی جهان ایفا می‌کند و همچنان وابستگی مداوم جهان به منابع نفت و گاز، اهمیت حضور ایران در بازارهای جهانی را دوچندان کرده است.

ایران سومین صادرکننده بزرگ اوپک
اکنون ایران به عنوان سومین صادرکننده بزرگ اوپک، در آستانه‌ رقابت جدی‌تر در بازارهای جهانی قرار دارد و با برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند از این موج صادراتی برای رونق تولید داخلی و تقویت زیرساخت‌ها استفاده کند؛ امری که مسیر رشد پایدار اقتصاد را هموار خواهد ساخت. این در حالی است که بهمن‌ماه سال گذشته محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران به دلیل تلاش برای افزایش صادرات نفت از سوی ایالات متحده آمریکا تحریم شد. او البته همان زمان در گفت‌وگو با رسانه‌ها ضمن رد کاهش فروش نفت کشورمان، اعلام کرد: طبیعتاً تحریم‌ها با هدف اعمال محدودیت در فروش نفت اعمال شده‌اند، اما ما نیز متناسب با این محدودیت‌ها، راهکارهای خاص خود را در پیش گرفته‌ایم. به همین دلیل این تحریم‌ها تاثیر قابل‌توجهی بر روند فروش نفت خام ایران طی سال‌های اخیر نداشته‌اند.
براساس آمارهای منتشرشده در شصتمین شماره بولتن آماری سازمان کشورهای صادرکننده نفت‌(اوپک)، ایران با نزدیک به ۱۴درصد رشد درآمدهای حاصل از صادرات نفت در سال۲۰۲۴، عنوان بیشترین افزایش درآمد نفتی در میان اعضای این سازمان را به خود اختصاص داده است. بر این اساس، ایران در سال گذشته میلادی بیش از ۴۶میلیارد و ۷۷۶میلیون دلار درآمد حاصل از صادرات نفت کسب کرده که این مقدار در سال۲۰۲۳ نزدیک به ۴۱میلیارد و ۱۲۹میلیون دلار بوده است.پس از ایران، ونزوئلا بهترین عملکرد را به لحاظ افزایش درآمدهای نفتی به خود اختصاص داده و از ۱۳میلیارد و ۸۸میلیون دلار در سال۲۰۲۳ به ۱۸میلیارد و ۳۷۲میلیون دلار در سال۲۰۲۴ رسیده است. نکته جالب‌توجه اینکه فقط چهارعضو اوپک در سال۲۰۲۴ میلادی به عملکرد مثبت در زمینه افزایش درآمدهای نفتی دست یافته‌اند و به غیر از ایران و ونزوئلا، نیجریه با رشد یک‌میلیارد دلاری و گینه‌استوایی با رشد خفیف ۳۹میلیون دلاری در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
درآمد اعضای اوپک از محل صادرات نفت، در مجموع چهاردرصد کاهش یافته و از ۶۷۸میلیارد دلار در سال۲۰۲۳ به حدود ۶۵۲میلیارد دلار در سال۲۰۲۴ رسیده است. در این میان درآمدهای نفتی عربستان سعودی در سال۲۰۲۴ بیش از ۲۴میلیارد دلار کاهش یافته و به ۲۲۳میلیارد دلار رسیده است. کویت نیز افت ۹میلیارد دلاری را تجربه کرده و در این سال نزدیک به ۶۹میلیارد دلار درآمد نفتی داشته
 است.
ماجرای نفت‌های سرگردان ایران چه بود؟
هفته گذشته بود که برخی رسانه‌های بین‌المللی در گزارش‌های منتشرشده از سوی مؤسسهPlatts  وابسته بهS&P Global Commodity Insights و نیز گزارش‌های خبرگزاری بلومبرگ، از وضعیت نگران‌کننده‌ای در بازار فروش نفت‌خام ایران به چین پرده برداشتند؛ وضعیتی که طبق ادعای این گزارش‌ها، عامل اصلی بروز آن افزایش قابل‌توجه ذخایر نفت انباشته -چه در خشکی و چه در دریا- بوده و این وضعیت نگران‌کننده منجربه کاهش قیمت‌ها و تخفیف‌های سنگین نفت ایران شده است. این وضعیت ترسیم‌شده در صورت صحت، زمانی نگران‌کننده‌تر می‌شود که طبق گزارش‌های رسمی بین‌المللی بیش از ۴۰میلیون بشکه نفت ایران روی آب تلنبار شده است؛ حجمی بی‌سابقه از ذخایر شناور به فروش نرفته در سال‌های اخیر است.
داده‌های Kpler نیز نشان می‌دهد که ذخیره شناور نفت ایران به حدود ۴۰میلیون بشکه رسیده که این عدد بالاترین سطح از انبار نفت در سال‌های اخیر است و مشکلات در فروش سریع را نشان می‌دهد. بنابر این گزارش‌ها، هم‌اکنون قیمت نفت سبک ایران با تخفیفی معادل ۴دلار کمتر از شاخص ICE Brent در مقصد تحویل شاندونگ معامله می‌شود؛ رقمی که نسبت به تخفیف ۲دلاری ماه می، افتی چشمگیر و هشداردهنده محسوب می‌شود. این در حالی است که حدود ۶ماه قبل نفت ایران تقریبا بدون تخفیف به فروش می‌رفت.
حالا اما محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت درباره ادعای برخی رسانه‌های خارجی مبنی بر اینکه بیش از ۴۰میلیون بشکه نفت ایران روی آب تلنبار شده است، اعلام کرد: این موضوع را تکذیب می‌کنم. وی با بیان اینکه در فروش نفت، در شرایطی بار را بنابه دلایلی که از بازار و شرایط بازار نشأت می‌گیرد، نگه می‌داریم یا جابه‌جا می‌کنیم، افزود: این‌ها اقداماتی است که متناسب با شرایطی که در آن قرار می‌گیریم، انجام می‌دهیم. افزون بر این، اساساً نفتی که نتوانیم بفروشیم، نداریم. وزیر نفت در پاسخ به اینکه توزیع روزانه ۲۰۰میلیون لیتر بنزین در جنگ تحمیلی ۱۲روزه آیا به پالایشگاه‌ها فشاری وارد نکرد، تصریح کرد: مدیریت شد. وقتی که جهش در توزیع و مصرف بنزین ایجاد می‌شود با اتخاذ راهکارهایی باید مدیریت کرد که این کار با لطف خدا و همت همکاران این حوزه مدیریت
 شد.

سرنوشت نفت‌فروشی ایران به چین
اصلی‌ترین خریداران نفت ایران در چین، پالایشگاه‌های مستقل این کشور موسوم به «تی‌پات‌ها» هستند که به‌طور عمده در استان شاندونگ مستقرند. این پالایشگاه‌ها به‌ دلیل قیمت پایین‌تر نفت ایران نسبت به نفت‌های غیرتحریمی به خرید آن تمایل دارند. تی‌پات‌ها حدود یک‌چهارم ظرفیت پالایشی چین را تشکیل می‌دهند و با حاشیه سود بسیار پایین یا حتی منفی فعالیت می‌کنند؛ به‌ویژه در دوره‌هایی که تقاضای داخلی برای فرآورده‌های نفتی ضعیف است.
واقعیت آن است که بخش مهمی از ضررهای هنگفت ناشی از تخفیف‌های تحمیلی کنونی، ناشی از همین ضعف‌های مدیریتی است که امکان سیاست‌گذاری بلندمدت و راهبری هوشمندانه بازار را از بین برده‌اند. علاوه‌بر این، به دلیل سوء‌مدیریت در فرایند بازاریابی و فروش نفت، اکنون دامپینگ قیمت نفت ایران از سوی بازیگران غیرحرفه‌ای به عاملی تاثیرگذار در افت قیمت نفت ایران تبدیل شده است.
ایران امروز نیازمند بازنگری فوری در رویکردهای مدیریتی فروش نفت است؛ نه‌تنها برای بازیابی موقعیت در بازار منطقه‌ای، بلکه برای حفاظت از منافع ملی در برابر فشارهای بازار جهانی. این بازنگری باید با تغییرات سریع و شجاعانه در سطح مدیران کلیدی در حوزه‌های سیاست‌گذاری و اجرایی به‌ویژه در سطح شرکت‌های بازرگانی نفتی آغاز شود.