کشتی‌های ساخت و تحت مالکیت چین در تیررس تعرفه‌های ترامپ
​​​​​​​گروه ترانزیت دریایی- سهیل مرتضوی- شمارش معکوس برای موعد زمانی اعلام‌شده جهت اجرای تعرفه‌های جدید دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا علیه کشتی‌های ساخت و تحت مالکیت کشور چین به پایان خود نزدیک می‌شود. حالا کمتر از یک‌ماه برای اجرای این تعرفه‌های جدید باقی مانده است. این سیاست تجاری از مدت‌ها قبل موجی از تجدید سازماندهی ناوگان، تغییر مسیر‌ها و بازتعریف اتحاد‌های بزرگ کشتیرانی جهانی را به راه انداخته است.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، هرچند برخی رسانه‌ها و کارشناسان معتقدند که ممکن است اجرای این سیاست تعرفه‌ای باز هم از برای مدت زمانی از سوی دولت ایالات متحده آمریکا به تعویق بیفتد، اما نکته‌ای که تمام فعالان حوزه حمل‌ونقل دریایی و کارشناسان اقتصادی جهان بر درستی آن تاکید می‌کنند، این است که اجرای این سیاست‌های تعرفه‌ای تهاجمی از سوی ترامپ، ناوگان کشتیرانی جهان را در آستانه دگرگونی و شوک بزرگ قرار داده است.
با اجرای تعرفه‌های جدید دولت دونالد ترامپ در ایالات متحده که از ابتدای سال‌۲۰۲۵ آغاز شده، ناوگان کشتیرانی جهانی با چالش‌های جدی روبه‌رو شده است. این تعرفه‌ها که شامل نرخ ۱۰درصدی بر واردات از همه کشورها، افزایش تا ۱۴۵درصدی بر کالاهای چینی و پایان معافیت تعرفه برای بسته‌های کم‌ارزش زیر ۸۰۰دلار می‌شود، نه‌تنها تجارت آمریکا را تحت تاثیر قرار داده، بلکه موجی از اختلالات را در سراسر جهان ایجاد کرده است. براساس گزارش‌های اخیر، واردات به بنادر غربی آمریکا تا ۳۵درصد کاهش یافته و رزرو کشتی‌ها از چین به آمریکا بیش از ۶۰درصد افت کرده است. تعرفه‌های جدید ترامپ، در حالی‌‌که درآمد دولت را افزایش می‌دهند، ناوگان کشتیرانی جهانی را به سمت بحران سوق داده‌اند. کاهش حجم، افزایش هزینه‌ها و اختلالات زنجیره تامین نه‌تنها اقتصاد آمریکا را تهدید می‌کنند، بلکه تجارت جهانی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. به گزارش رسانه‌های جهان، در پی سیاست‌های تجاری تهاجمی‌ای که رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، در دوران ریاست‌جمهوری خود به اجرا گذاشت، یکی از نقاط مورد توجه در این سیاست‌ها، وضع تعرفه‌های جدید بر واردات کالا از کشورهای مختلف بود. این تعرفه‌ها که به‌ویژه بر چین و دیگر کشورها تأثیر زیادی داشت، به‌طور غیرمستقیم بر ناوگان کشتیرانی جهانی نیز اثر گذاشت. 

تعرفه‌های ترامپ کجا را هدف گرفته است؟
شرکت‌های بزرگ کشتیرانی جهان در واکنش به تصمیم نمایندگی تجاری آمریکا برای اعمال تعرفه‌های جدید بندری علیه کشتی‌های مرتبط با چین، به سرعت در حال تغییر آرایش ناوگان و مسیرهای تجاری خود هستند. این تعرفه‌ها از ۱۴اکتبر۲۰۲۵ اجرایی می‌شوند و به‌ صورت پلکانی طی سه‌سال افزایش خواهند یافت. براساس این طرح، کشتی‌های تحت مالکیت یا بهره‌برداری چین به ازای هر تناژ خالص ابتدا ۵۰دلار و تا آوریل۲۰۲۸ به ۱۴۰دلار در هر تناژ خواهند پرداخت. اپراتورهای غیرچینی که از کشتی‌های ساخت چین استفاده می‌کنند نیز مشمول تعرفه‌های کمتری هستند، اما هزینه آن‌ها نیز طی سه‌سال بیش از دوبرابر خواهد شد. برای نمونه، یک کشتی کانتینری‌COSCO با ظرفیت ۶۵هزار تناژ و ۱۳هزار TEU، در سال۲۰۲۵ حدود ۳.۲۵میلیون دلار بابت هر سفر باید بپردازد؛ این رقم در سال۲۰۲۸ به ۹.۱میلیون دلار می‌رسد.این تغییرات محدود به بخش کانتینری نیست. مالکان نفتکش و فله‌بر نیز در حال اجتناب از کشتی‌های ساخت چین در مسیرهای اقیانوس اطلس و آمریکا هستند. صادرات نفت‌خام آمریکا به چین از آوریل۲۰۲۵ متوقف شده و مسیرهای جدید به جنوب‌شرق آسیا و آمریکای‌جنوبی انتقال یافته‌اند؛ این موضوع به تغییر جریان تجارت و فشار بر نرخ‌های کرایه منجر شده است. اجرای این سیاست جذابیت مراکز ترانشیپینگ در کارائیب و آمریکای‌مرکزی مانند فری‌پورت، پاناما و کینگستون را افزایش داده است؛ زیرا کشتی‌هایی که از بنادر کمتر از ۲هزار مایل دریایی فاصله دارند، از این تعرفه معاف هستند.
با وجود قطعی بودن تاریخ اجرا، هنوز پرسش‌هایی درباره نحوه اعمال و دریافت تعرفه‌ها وجود دارد. گمرک آمریکا سامانه‌ای را برای جمع‌آوری این هزینه‌ها طراحی کرده، اما مسائل مربوط به تعریف مالکیت و استثناها همچنان محل بحث است. کارشناسان می‌گویند: شرکت‌ها باید ظرف مدت کوتاهی کشتی‌های خود را بازآرایی کنند، چرا‌که جابه‌جایی کشتی‌های بزرگ بین 6 تا 8هفته زمان می‌برد و فرصت اندکی تا پایان مهلت باقی مانده است. این اقدام را بسیاری بزرگ‌ترین تغییر ساختاری ناشی از سیاست در تجارت دریایی طی یک‌دهه اخیر می‌دانند؛ تغییری که نه‌تنها نرخ‌ها و مسیرها را دگرگون می‌کند، بلکه احتمالاً توازن قدرت در کشتیرانی جهانی را نیز بازنویسی خواهد کرد.

تبعات تعرفه‌های ترامپ برای ناوگان 
کشتیرانی جهان
تعرفه‌های تجاری ترامپ تغییرات قابل‌توجهی در ناوگان کشتیرانی جهانی به دنبال داشت. این تغییرات شامل افزایش یا کاهش تقاضا برای خطوط کشتیرانی، تحولات در زنجیره‌های تأمین، افزایش رقابت میان شرکت‌های کشتیرانی و فشارهای جدید بر بنادر و لجستیک جهانی بود. هرچند برخی از این تغییرات به سود شرکت‌های خاصی در صنعت کشتیرانی تمام شد، اما در مجموع این تحولات نشان‌دهنده این بود که تجارت جهانی و عملیات کشتیرانی در شرایط ناپایدار و پرفشار قرار گرفت.
با وضع تعرفه‌های جدید بر کالاهای وارداتی از چین و دیگر کشورها، تقاضا برای برخی محصولات و کالاهای خاص کاهش یافت. این امر به نوبه خود منجربه تغییر در الگوهای تجارت جهانی و کاهش حمل‌ونقل برخی کالاها شد. به عنوان مثال، در سال‌های‌2018 و 2019، با افزایش تعرفه‌ها بر کالاهای چینی، برخی شرکت‌ها تصمیم به جابه‌جایی تولیدات خود به کشورهای دیگر گرفتند. این جابه‌جایی‌ها، علاوه‌بر اینکه خود باعث تغییر در مسیرهای کشتیرانی می‌شد، موجب کاهش تقاضا برای برخی خطوط کشتیرانی شد که در حمل‌ونقل کالاهای چینی فعال بودند.
تعرفه‌های تجاری باعث تغییراتی اساسی در زنجیره‌های تأمین جهانی شد. شرکت‌ها برای مقابله با هزینه‌های اضافی تعرفه‌ها، مجبور به تغییر تأمین‌کنندگان خود شدند و این تغییرات به نوبه خود به تغییر در مسیرهای کشتیرانی منتهی شد. برخی کشورهایی که به‌طور سنتی مقصد صادرات کالاها از چین بودند، اکنون به بازارهایی جدید تبدیل شدند که به تبع آن، خطوط کشتیرانی باید خود را با شرایط جدید تطبیق دهند. با افزایش تعرفه‌ها، برخی شرکت‌های کشتیرانی در تلاش برای حفظ سهم خود در بازار، مجبور شدند هزینه‌های خود را کاهش دهند. این امر باعث شد رقابت میان خطوط کشتیرانی جهانی شدت گیرد. کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، به‌ویژه در مقیاس‌های بزرگ، می‌تواند به کاهش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان نهایی منجر شود، اما در عین حال فشارهای مالی به خطوط کشتیرانی را افزایش می‌دهد.
چالش‌های جدید برای لجستیک و بنادر
اگرچه در کلیت امر، تعرفه‌ها موجب کاهش حجم حمل‌ونقل برخی کالاها شدند، اما در عین حال برخی کالاهای خاص شاهد افزایش تقاضا بودند. برای مثال، برخی کالاهای تولیدی آمریکایی که به کشورهای دیگر صادر می‌شدند، تحت تأثیر تعرفه‌های جدید، در بازارهای جهانی با رقابت کمتری مواجه شدند و در نتیجه تقاضا برای حمل‌ونقل این کالاها افزایش یافت. این تغییرات باعث شد که ناوگان کشتیرانی جهانی مجبور به تنظیم مجدد ظرفیت‌های خود برای پاسخ به این تغییرات باشد.
تعرفه‌های ترامپ نه‌تنها بر روابط تجاری آمریکا با کشورهای بزرگ مانند چین و اتحادیه اروپا تأثیر گذاشت، بلکه باعث تغییرات مهمی در تجارت با بازارهای نوظهور شد. برای مثال، برخی کشورها در آسیای جنوب‌شرقی و آمریکای‌لاتین به دلیل کمبود کالاهای وارداتی از چین، شاهد افزایش تقاضا برای صادرات از سوی این کشورها بودند که به نوبه خود بر مسیرهای کشتیرانی تأثیرگذار بود.
واکنش کشورهای دیگر به تعرفه‌های ترامپ شامل وضع تعرفه‌های متقابل بر کالاهای آمریکایی بود که موجب ایجاد شکاف‌های بیشتر در بازارهای جهانی و افزایش بی‌ثباتی در تجارت بین‌المللی شد. این بی‌ثباتی به نوبه خود باعث نوسانات بیشتر در قیمت‌های حمل‌ونقل و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل بین‌المللی شد. خطوط کشتیرانی به‌طور مداوم باید خود را با این شرایط جدید منطبق می‌کردند و این تغییرات بر نحوه برنامه‌ریزی و اجرای حمل‌ونقل جهانی تأثیر داشت.بنادر بزرگ جهان، به‌ویژه آن‌هایی که به عنوان مراکز کلیدی کشتیرانی شناخته می‌شوند، مانند بنادر سنگاپور، شانگهای و لس‌آنجلس، تحت فشار بیشتری قرار گرفتند. این بنادر باید با حجم تغییرات تجارت جهانی، افزایش یا کاهش تقاضا و همچنین پیچیدگی‌های جدید در زنجیره‌های تأمین سازگار می‌شدند. این تغییرات به‌طور مستقیم به عملیات کشتیرانی، زمان‌های ترخیص کالا و فرایندهای لجستیکی تأثیر می‌گذاشت.