ضمانت 10ساله گروه سرمایه‌گذاری مسکن برای توسعه مسکونی مکران
​​​​​​​گروه بازار مالی- امید عباسی -  از سال‌های گذشته طرح‌های مختلفی برای توسعه مکران در دستور کار بوده است، طرح‌هایی که کمتر مورد توجه دولت‌های گذشته بوده و البته این کم‌توجهی در عمل موجب شده تا کمبود برای تامین زیرساخت‌های مورد جهت توسعه مکران همچنان مشهود باشد. در دولت چهاردهم، اما موضوع توسعه سواحل مکران و ایجاد سکونتگاه‌هایی در مجاورت با سواحل به صورت جدی در دستور کار قرار دارد. مسئولان دولتی هرچند وقت موضوع انتقال پایتخت به منطقه مکران را مطرح می‌کنند و هرچند اجرایی‌شدن این ایده دور از واقعیت به نظر می‌رسد، اما مسئله تامین زیرساخت‌ها جهت انجام توسعه متوازن و مطالعه‌شده در این منطقه با جدیت پیگیری می‌شود.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، پیش از این فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده بود که نظر دولت در توسعه سواحل مکران این است که کم‌ترین دخالت را داشته و بخش خصوصی نقش محوری داشته باشد. بر این اساس، دولت ورود بخش خصوصی را به توسعه مکران تسهیل می‌کند. بااین‌حال، طی روزهای گذشته محسن علیزاده، مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری مسکن در نشست با رئیس کمیسیون عمران مجلس از آمادگی برای ارائه ضمانت‌نامه ۱۰ساله پروژه‌ها خبر داد و بیان کرد:‌ در راستای توسعه سواحل مکران آمادگی آغاز پروژه‌های مسکونی را داریم.
مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری مسکن همچنین با اشاره به سیاست دولت مبنی بر انتقال سکونتگاه‌ها به مرزهای آبی کشور گفت: شرکت سرمایه‌گذاری مسکن شمال‌شرق ظرفیت‌های بی‌نظیری دارد و می‌تواند در راستای این هدف ملی، در استان سیستان و بلوچستان و سواحل مکران فعالیت‌های خود را توسعه داده و پروژه‌های اقتصادی و مسکونی جدیدی را آغاز کند. علیزاده روزهای پایانی سال گذشته نیز در یک نشست خبری گفته بود: در سواحل مکران شرکت ساخت مسکن راه‌اندازی کردیم تا در جهت تحقق اقتصاد دریامحور، شهری توریستی و صنعتی در نوار ساحلی ما ساخته شود و مذاکرات اولیه با سرمایه‌گذاران خارجی آغاز کردیم، مشتاق هستند در این بخش به ما کمک کنند‌.
منطقه مکران، به ‌عنوان یکی از راهبردی‌ترین نواحی جنوب‌شرقی ایران در ساحل دریای عمان، در سال‌های اخیر به ‌واسطه موقعیت ژئوپلیتیکی، ظرفیت‌های بندری و منابع طبیعی، مورد توجه دولت و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی قرار گرفته است. با آغاز طرح‌های کلان عمرانی از جمله توسعه بندر چابهار، ایجاد مناطق آزاد و طرح‌های پتروشیمی، ضرورت توسعه زیرساخت‌های مسکونی برای اسکان جمعیت رو به افزایش، بیش از پیش احساس می‌شود. کارشناسان بر این باورند که توسعه سواحل مکران به عنوان یکی از راهبردی‌ترین پروژه‌های ملی ایران، طی سال‌های اخیر با هدف گسترش زیرساخت‌های اقتصادی، اجتماعی و امنیتی در دستور کار دولت قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین نیازهای این توسعه، تأمین مسکن مناسب و پایدار برای ساکنان بومی و همچنین نیروهای مهاجر جدید‌(کارکنان پروژه‌ها و سرمایه‌گذاران) است، اما تأمین مالی این بخش با چالش‌های متعددی روبه‌روست.
مکران به دلیل وسعت زیاد، جمعیت کم و موقعیت استراتژیک به ‌عنوان گزینه‌ای برای انتقال پایتخت مطرح شده است. پروژه‌های مسکونی با ضمانت‌نامه ۱۰ساله توسط گروه سرمایه‌گذاری مسکن در حال برنامه‌ریزی است. از طرف دیگر، دولت با اختصاص بودجه‌ای حدود ۱۱۶هزار میلیارد دلار برای توسعه سیستان و بلوچستان، در حال آماده‌سازی زیرساخت‌هایی مانند معابر، ساختمان‌های دولتی و امکانات بهداشتی و درمانی برای انتقال جمعیت به این منطقه است. در این میان باید در خاطر داشت که منطقه مکران به دلیل دسترسی به آب‌های آزاد و قرار گرفتن خارج از منطقه پرتنش خلیج فارس، پتانسیل تبدیل‌شدن به هاب اقتصادی و ترانزیتی را دارد. این منطقه می‌تواند دروازه‌ای برای تجارت بین‌المللی ایران باشد و نقش مهمی در اقتصاد دریامحور ایفا کند.

چالش‌های تامین مالی توسعه سواحل مکران
بررسی گزارش‌های رسمی منتشرشده نشان می‌دهد که با وجود تاکید جدی دولت برای توسعه منطقه سواحل مکران، به نظر می‌رسد منابع عمومی تخصیص‌یافته از سوی دولت همچنان نتوانسته تا پاسخگوی حجم مورد نیاز ساخت‌وساز و توسعه زیرساخت‌ها در منطقه مکران باشد. طبق آخرین گزارش‌ها، تنها ۳۰درصد بودجه برنامه‌ریزی‌شده برای توسعه مسکن در منطقه جذب شده است. از طرف دیگر، ریسک بالای سرمایه‌گذاری در منطقه، ضعف زیرساخت‌ها و نبود تضمین بازگشت سرمایه موجب احتیاط بخش خصوصی شده است. در این میان ارائه تسهیلات با نرخ بهره بالا و نبود محصولات مالی متناسب با پروژه‌های توسعه‌ای، توان دریافت وام ساخت‌وساز را کاهش داده است. بااین‌حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که هنوز ابزارهای نوین مالی مانند صندوق‌های زمین و ساختمان یا اوراق رهنی در این منطقه به‌کار گرفته نشده‌اند.برخی کارشناسان تاکید دارند که نبود ساختارهای بانکی و مؤسسات اعتباری محلی در شهرهای کوچک‌تر مکران مانند کنارک یا زرآباد، روند تأمین مالی را کند کرده است. همچنین ابهام در اسناد مالکیت اراضی و زمین‌های بومی، مانعی جدی برای صدور مجوز ساخت و جذب سرمایه‌گذار محسوب می‌شود. پایین بودن قدرت خرید ساکنان محلی، محدودیت‌هایی برای فروش یا اجاره واحدهای ساخته‌شده ایجاد کرده است. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد باوجود برنامه‌های جدی دولت هنوز هم مشارکت‌ها غالباً به شکل پیمانکاری است و مدل‌های BOT یا مشارکت مدنی هنوز جایگاه مناسبی نیافته‌اند.

چشم‌انداز توسعه زیرساخت‌ها در مکران
توسعه مسکن در منطقه سواحل مکران نه‌تنها یک نیاز انسانی و اجتماعی، بلکه زیرساختی حیاتی برای تحقق برنامه‌های کلان ملی در این منطقه است. بدون طراحی یک نظام مالی کارآمد، شفاف و مشارکتی، توسعه‌ای پایدار در این منطقه دور از دسترس خواهد بود. ضروری است تا دولت، نهادهای مالی و بخش خصوصی در قالب یک مدل هم‌افزایی، اقدام به برنامه‌ریزی و تأمین منابع مالی برای پروژه‌های مسکن نمایند.
براساس آمارهای رسمی وزارت راه و شهرسازی، نرخ رشد جمعیت در نواحی ساحلی مکران در سال‌های اخیر با میانگین سالانه ۳.۵درصد افزایش یافته است. بااین‌حال، هنوز بخش زیادی از جمعیت منطقه در واحدهای مسکونی فرسوده، غیراستاندارد یا فاقد امکانات اولیه زندگی زندگی می‌کنند. در شهرستان‌هایی مانند چابهار، کنارک و قصرقند، کمبود مسکن مناسب، باعث رشد حاشیه‌نشینی، افزایش آسیب‌های اجتماعی و فشار بر زیرساخت‌های شهری شده است. از سوی دیگر، پروژه‌های صنعتی و اقتصادی منطقه به نیروی انسانی ماهر نیاز دارد که بدون تأمین مسکن مناسب برای کارگران و خانواده‌های آنان، جذب و ماندگاری آن‌ها ممکن نخواهد بود.
توسعه زیرساخت‌های مسکونی، زیربنای جذب جمعیت و نیروی انسانی متخصص به مکران است. بدون مسکن، دیگر طرح‌های اقتصادی و بندری در معرض ناکامی هستند. سرمایه‌گذاری در مسکن موجب ایجاد اشتغال، تحریک تقاضای داخلی و پایداری جمعیت در منطقه خواهد شد. با توجه به مرزهای آبی گسترده و هم‌جواری با کشورهای مهم منطقه‌ای چون هند، عمان و پاکستان، سکونت‌پذیری پایدار در مکران برای امنیت ملی و گسترش نفوذ اقتصادی ایران در منطقه اهمیت دارد. سکونت دائمی در این منطقه، در کنار توسعه بنادر و پایگاه‌های لجستیکی، باید با احداث مجتمع‌های مسکونی، شهرک‌های کارگری و مسکن مهر جدید همراه شود. در سال‌های اخیر، طرح‌هایی مانند «طرح نهضت ملی مسکن» در چابهار کلید خورده‌اند، اما به دلیل کندی اجرای پروژه‌ها، کمبود پیمانکاران محلی و تأمین ناکافی مصالح ساختمانی، پیشرفت این طرح‌ها چشمگیر نبوده است. همچنین بومی‌سازی معماری مسکن با اقلیم خاص منطقه‌(گرم و مرطوب بودن آب‌وهوا، طوفان‌های فصلی و رطوبت بالا) تاکنون مورد توجه کافی قرار نگرفته است. توسعه زیرساخت‌های مسکونی در مکران، نه‌فقط یک نیاز اجتماعی، بلکه یک الزام استراتژیک برای آینده اقتصادی، امنیتی و جمعیتی ایران در جنوب‌شرقی کشور به‌شمار می‌رود. در این میان بسیاری از کارشناسان تاکید می‌کنند که بدون مسکن، مکران توسعه نخواهد یافت. درک اهمیت «خانه‌سازی» در کنار «بندر‌سازی» و «صنعت‌سازی» کلید موفقیت چشم‌انداز توسعه این منطقه حیاتی برای کشور است.