کنسرسیوم دریایی-بندری ایران و روسیه ایجاد می شود
​​​​​​​گروه بنادر- شمارش معکوس برای ایجاد کنسرسیوم دریایی-بندری میان ایران و روسیه آغاز شده است. اسفندماه سال گذشته و در همایش اقتصادی خزر بود که سعید رسولی، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی کشورمان، موضوع تشکیل کنسرسیوم لجستیک دریایی خزر را از سوی جمهوری اسلامی ایران مطرح کرد. در آن نشست برای این کنسرسیوم مأموریت‌های متعددی احصا شد. مدتی بعد و در اردیبهشت‌ماه سال‌جاری و در کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه در مسکو بود که طرفین توافق کردند نشستی در ماخاچ قلعه برگزار و کنسرسیوم دریایی و بندری ایران و روسیه تشکیل شود. این نشست طی روزهای گذشته‌(15 و 16آبان‌ماه) برگزار شده است؛ نشستی که براساس گزارش منتشرشده از سوی سازمان بنادر و دریانوردی در آن، درخصوص تشکیل کنسرسیوم بندری-دریایی و توسعه حمل‌ونقل ترکیبی برای افزایش سطح مبادلات تجاری از طریق دریای خزر توافق‌های مهمی حاصل شده است.
به گزارش اقتصاد سرآمد، بسیاری از کارشناسان معتقدند که توسعه روابط حمل‌ونقلی میان دوکشور ایران و روسیه، فراتر از جنبه‌های اقتصادی، بخشی جدایی‌ناپذیر از همکاری‌های استراتژیک دوکشور است. با امضای پیمان جامع مشارکت استراتژیک، این روابط به‌عنوان ابزاری برای مقابله با فشارهای خارجی و تقویت امنیت منطقه‌ای عمل می‌کنند. به باور تحلیلگران؛ ایجاد کنسرسیوم دریایی و گسترش کریدورهای ترکیبی نه‌تنها تجارت میان این کشورها را تسهیل می‌کند، بلکه در چشم‌اندازی بلندتر به ثبات ژئوپلیتیکی خزر و خلیج فارس کمک خواهد کرد. برخی فعالان اقتصادی و کارشناسان حوزه تجارت خارجی کشور نیز اعتقاد دارند که توسعه همکاری‌های اقتصادی میان ایران و روسیه در حوزه حمل‌و‌نقل ترکیبی در عمل می‌تواند الگویی برای ائتلاف‌های گسترده‌تر در اتحادیه اوراسیا باشد. در صورت اجرای درست برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده ایران می‌تواند یک گام اساسی دیگر برای تبدیل‌شدن به هاب لجستیکی منطقه بردارد. این در حالی است که روسیه نیز می‌تواند دسترسی پایداری به بازارهای جنوبی به‌دست آورد. 
در شرایطی که جهان با چالش‌های ژئوپلیتیکی و اقتصادی روبه‌روست، همکاری‌های دوجانبه میان ایران و روسیه به‌عنوان دوقدرت منطقه‌ای، به‌ویژه در حوزه حمل‌و‌نقل دریایی و ترکیبی، شتاب فزاینده‌ای گرفته است. با امضای نقشه راه همکاری حمل‌ونقل و ترانزیت، دوکشور بر گسترش مبادلات تجاری از طریق مسیرهای دریایی خزر و کریدور بین‌المللی شمال-جنوب تأکید کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که ایران و روسیه در سال‌های اخیر، تمرکز خود را بر توسعه حمل‌و‌نقل ترکیبی‌(دریایی-ریلی-جاده‌ای) معطوف کرده‌اند که این امر عمدتاً از طریق کریدور شمال-جنوب پیگیری می‌شود. در مهرماه سال‌جاری، سه‌کشور روسیه، آذربایجان و ایران برنامه‌ای برای افزایش حجم حمل‌ونقل از طریق مسیر غربی این کریدور به ۱۵میلیون تن در سال تدوین کردند. این کریدور نه‌تنها زمان حمل کالا از هند به اروپا را از ۴۵روز به ۲۵روز کاهش می‌دهد، بلکه هزینه‌ها را تا ۳۰درصد پایین می‌آورد.

رایزنی برای کنسرسیوم دریایی و توسعه حمل‌ونقل ترکیبی
براساس این گزارش  سعید رسولی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی که برای شرکت در نشست همکاری حمل‌ونقل دریایی ایران و روسیه در شهر ماخاچ قلعه به روسیه سفر کرده‌ است، با دیمیتری زویریف، معاون وزیر حمل‌ونقل و تاراسنکو، رئیس آژانس فدرال حمل‌ونقل دریایی و رودخانه‌ای روسیه درباره توسعه همکاری‌ها گفت‌وگو کرد. در پایان این مذاکرات، بر ضرورت تشکیل کنسرسیوم بندری-دریایی با هدف افزایش سطح مبادلات تجاری از طریق دریای خزر تاکید شد. در این نشست همچنین توافق شد ضمن تشکیل کنسرسیوم بندری-دریایی بین دوکشور، سطح همکاری‌ها در زمینه حمل‌ونقل ترکیبی و دریایی، به موازات توسعه مبادلات از طریق ریل و جاده را نیز افزایش دهند. دوطرف همچنین توافق کردند با تقویت زیرساخت‌ها و رفع موانع موجود، سطح مبادلات از طریق دریای خزر را به بیش از پنج‌میلیون تن در سال افزایش دهند.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی همچنین در گفت‌وگو با «ایرنا» اعلام کرد که مقامات جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در ماخاچ‌قلعه درباره ایجاد کنسرسیوم دریایی مشترک گفت‌وگو خواهند کرد. «رسولی» ادامه داد: طرفین توافق کردند که نشستی در ماخاچ‌قلعه برگزار و کنسرسیوم دریایی و بندری ایران و روسیه تشکیل شود. مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی اظهار داشت: این پیشنهاد، مورد موافقت طرف روس قرار گرفت. معاون وزیر راه و شهرسازی همچنین خاطرنشان کرد:‌ این کنسرسیوم بخش‌های مختلفی را شامل می‌شود و با رویکرد هم‌افزایی بخش‌های غیردولتی دوکشور -هم در حوزه بار و هم مسافر و گردشگری- آغاز به‌کار خواهد کرد.

اهمیت حمل‌ونقل دریایی ایران و روسیه
در ماه‌های اخیر مقامات حمل‌ونقلی ایران و روسیه در سطوح وزارتخانه‌ای و سازمان‌های بندری درباره افزایش سطح همکاری‌ها و تشکیل «کنسرسیوم بندری-دریایی» به توافق اولیه رسیده‌اند. گزارش‌ها حاکی است که طرفین موافقت کرده‌اند کنسرسیومی مشترک با هدف همگرایی بنادر، شرکت‌های کشتیرانی و اپراتورهای لجستیکی دوکشور تشکیل شود تا جریان بار و مسافر در مسیرهای دریایی و ترکیبی افزایش یابد و ظرفیت‌های ترانزیتی در حاشیه دریای خزر و مسیرهای شمال-جنوب تقویت شود. ایران با دسترسی به خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر و شبکه ریلی و جاده‌ای رو به جنوب و شمال و روسیه با دسترسی وسیع به بنادر شمالی، دریای خزر و سیستم ریلی ترانس-سیبری، می‌توانند مسیرهای شمال-جنوب و کریدورهای مکملی را ایجاد کنند که ریسک و هزینه‌های زنجیره تأمین را کاهش می‌دهد. این ظرفیت در بلندمدت می‌تواند نقش ایران را به‌عنوان هاب ترانزیتی منطقه‌ای تقویت کرده و برای روسیه مسیرهای جدید صادرات و واردات فراهم کند.
تحلیلگران بر این باورند؛ افزایش همکاری‌های دوجانبه، از جمله ایجاد کنسرسیوم‌های حمل‌ونقلی و مالیاتی میان اپراتورها، امکان تسهیل مراودات اقتصادی در قالب راهکارهای جایگزین‌(نقدشوندگی با ارزهای محلی، بیمه‌های جایگزین و شبکه‌های بانکی موازی) را افزایش می‌دهد. همچنین توسعه بنادر، ایجاد مراکز لجستیکی و توسعه حمل‌ونقل ترکیبی می‌تواند فرصت‌های سرمایه‌گذاری و اشتغال در استان‌های ساحلی ایران را ارتقای دهد؛ جایی که برنامه‌های دولت چهاردهم بر توسعه متوازن ساحلی تأکید دارد. در چنین شرایطی بهره‌گیری از ظرفیت بنادر جنوبی ایران برای تخلیه بارهای ورودی روسیه‌(از طریق کریدورهای داخلی و شبکه ریلی) می‌تواند زمان حمل را کوتاه کند و گزینه‌ای رقابتی با مسیرهای کشتیرانی غربی فراهم سازد. 

جایگاه کنسرسیوم دریایی
 مشترک کجاست؟
تشکیل کنسرسیوم دریایی مشترک میان ایران و روسیه و توسعه همکاری‌های حمل‌ونقلی ترکیبی، در صورت مدیریت هوشمندانه، می‌تواند یک نقطه‌عطف راهبردی برای هر دوکشور باشد: ایران می‌تواند نقش هاب ترانزیتی منطقه‌ای را تقویت کند و از ظرفیت بنادر خود بهره‌برداری بیشتری ببرد؛ روسیه نیز به مسیرهای جدید انتقال کالا و تنوع‌بخشی به شبکه صادرات و واردات دست خواهد یافت. این همکاری، علاوه‌بر منافع اقتصادی، وجه راهبردی و ژئوپلیتیک دارد؛ چراکه دوکشور ظرفیت‌های جغرافیایی و فنی را ترکیب می‌کنند تا تاب‌آوری زنجیره‌های تأمین خود را افزایش دهند و وابستگی به مسیرهای تحت فشار سیاسی را کاهش دهند. در حوزه حمل‌ونقل ترکیبی، توافق با روسیه برای تشکیل نیروی کار مشترک و راه‌اندازی «پنجره واحد دیجیتال» برای تسهیل ترخیص کالا امضا شده است. همچنین پروژه راه‌آهن رشت-آستارا با مطالعات مهندسی مشترک پیش می‌رود که این امر کریدور شمال-جنوب را تکمیل می‌کند. در اقتصاد دریامحور، همکاری با همسایگان مانند پاکستان برای تقویت زنجیره تأمین دریایی و لجستیکی گسترش یافته، با تمرکز بر شیلات، گردشگری و تجارت. این برنامه‌ها با هدف دستیابی به رشد ۲۰درصدی در ظرفیت بنادر تا پایان سال‌2025 طراحی 
شده‌اند.