گروه نفت و انرژی - با افزایش تقاضای مصرفی ایران به محصولات شیمیایی، در صورت عدم توسعه پتروپالایشگاه‌ها در کشور و استمرار روند خام‌فروشی، پیش‌بینی می‌شود تحریم‌های آینده از جنس ممانعت از خرید فرآورده‌های پتروشیمیایی و شیمیایی مورد نیاز صنایع باشد.  در این بین با افزایش کیفیت سطح زندگی مردم به ‌ویژه در کشورهای در حال توسعه و تغییر رویکرد سرانه مصرف فرآورده‌های نفتی از سوخت به مواد شیمیایی، بسیاری از صاحبان صنایع پالایشی دنیا طرح‌های چندساله اخیر خود را به جای احداث پالایشگاه به ‌صورت پتروپالایشگاه تعریف کرده‌اند تا بدین صورت بخشی از فرآورده‌های پالایشی به جای سوخت به مواد پتروشیمیایی تبدیل شود.
به گزارش اقتصادسرآمد، حاشیه سود یک پالایشگاه در حالت مطلوب حدود 6 تا 7 دلار به ازای هر بشکه است؛ درحالی که برای مدل پتروپالایشگاهی این عدد می‌تواند تا حدود 12 تا 14 دلار نیز رشد داشته باشد. علاوه بر این با احداث پتروپالایشگاه‌ها می‌توان طیف وسیعی از محصولات پالایشی و پتروشیمایی (بیش از 30 نوع فرآورده‌ی مایع و جامد با قابلیت انبارش راحت‌تر نسبت به نفت خام) را تولید کرد. از حدود سال 2030 رشد تقاضای فرآورده‌های سوختی تقریبا متوقف می‌شود و به بیان دیگر پالایشگاه‌های موجود جوابگوی تقاضای موجود هستند. اما رشد تقاضای فراورده‌های پتروشیمیایی همچنان ادامه‌دار است و نیاز به احداث پتروپالایشگاه‌های جدید برای تامین این تقاضای رو به رشد وجود دارد. بنابراین در مجموع رشد تقاضا برای پتروشیمی‌های پایه در حال پیشی گرفتن از سوخت‌های حمل و نقل است و بسیاری از پالایشگاه‌ها به دنبال ادغام با پتروشیمی‌ها هستند.
مزیت نسبی دسترسی به خوراک و البته بازارهای رو به گسترش مواد شیمیایی در آسیا موجب شده ‌است تا اغلب طرح‌های پتروپالایشی در این قاره تعریف شوند. به گفته مرکز تحقیقاتی وود مکنزی، بیش از نیمی از ظرفیت پتروپالایشی که از سال 2019 تا 2027 به جریان می‌افتد در آسیا اضافه می شود و 70 تا 80 درصد از آنها روی مواد شیمیایی و پلاستیک متمرکز می‌شوند. اغلب کشورهای اطرف ایران نیز رویکرد احداث پتروپالایشگاه‌ها و تولید مواد شیمیایی ذیل آن‌ها را پیش گرفته‌اند.
جایگاه جهانی پتروپالایشی ایران
محمود خاقانی، کارشناس انرژی درباره جایگاه ایران در آینده پرتقاضای پتروپالایشی جهان به روزنامه اقتصادسرآمد، گفت: کشورهای مختلف اعم از واردکننده و صادرکننده نفت، با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های پتروپالایشگاهی به دنبال تسخیر بازارهای جهانی و ایجاد تنوع در سبد محصولات نفتی هستند. در این میان، ایران نیز می‌بایست برای همگام شدن با کشورهای پیشرفته در بازار محصولات نفتی، سیاست‌های توسعه پتروپالایشگاه را در نظر داشته باشد.
پتروپالایش و تاثیر آن بر اقتصاد کشورها
وی تصریح کرد: کشورهای پیشرفته حوزه صنعت نفت با همکاری شرکت‌های بین‌المللی صاحب فناوری پتروپالایشگاه، به خصوص در ده سال اخیر، تجربه‌های موفقی در ساخت و بهره‌برداری از پتروپالایشگاه‌ها در سطح دنیا داشته‌اند. همچنین قراردادهای مختلفی برای احداث واحدهای مشابه در سال‌های آینده منعقد شده که می‌تواند تأثیرات زیادی در اقتصاد کشورها  از جمله ایران و شرکت‌های مالک داشته باشد.
پتروپالایشگاه به جای پالایشگاه
به اعتقاد خاقانی، اکثر قریب به اتفاق پروژه‌های پایین‌دستی و میان‌دستی صنعت نفت و گاز به جای اینکه به سمت احداث پالایشگاه یا پتروشیمی برود، به سمت احداث پتروپالایشگاه سوق پیدا کرده است. حتی پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌هایی که از قبل به صورت منفرد تأسیس شده بودند، در حال تبدیل به مجموعه‌های پتروپالایشگاهی هستند.
آیا ایران به جایگاه واقعی خود 
در پتروپالایش می‌رسد
این کارشناس انرژی با اشاره به این مطلب که، وجود بازار رو به رشد محصولات پتروشیمی و نیز برتری‌های اقتصادی پتروپالایشگاه نسبت به پالایشگاه و پتروشیمی جدا، از دلایل مهم این انتخاب توسط شرکت‌های مختلف است، افزود: چنان چه ایران در جهت توسعه صنعت نفت از رقیبان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای خود در رقابت برای تصاحب بازارهای موجود فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی بازماند و همگام با کشورهای پیشرفته جهان در جهت توسعه صنایع نفت و گاز پیش نرود، طبق قوانین حاکم بر بازار جهانی، شاهد نزول جایگاه خود در رقابت جهانی نفت و مشتقات خواهد بود. این خود باعث تضعیف صنعت نفت کشور و در نتیجه سست شدن پایه‌های اقتصاد در آینده نزدیک می‌شود و در نتیجه، صنعت نفت ایران با قدمت زیادی که دارد آسیب‌های جبران‌ناپذیری در بازار جهانی خواهد دید.با توجه به طرح‌های پتروپالایشی تعریف شده در منطقه و عقب‌ماندگی ایران در این حوزه، اگر افزایش ظرفیت پتروپالایشگاه‌ها در ایران به صورت فوری در دستور کار دولت‌ها قرار نگیرد، علاوه بر افزایش وابستگی ایران به واردات محصولات شیمیایی از سایر کشورها، ایران بازار صادراتی رو به رشد منطقه را نیز از دست خواهد داد. از همین‌رو اجرای طرح‌های پتروپالایشی و تولید مستقیم فراورده‌های پتروشیمیایی از نفت اهمیتی کاملاً راهبردی برای کشور دارد. در چند سال اخیر شاهد بودیم که تحریم‌های آمریکا واردات بنزین و فروش نفت کشور را با چالش‌های جدی مواجه کرده‌ است، در صورت عدم توسعه پتروپالایشگاه‌ها در کشور و با استمرار این روند خام‌فروشی، پیش‌بینی می‌شود تحریم‌های آینده از جنس ممانعت از خرید فرآورده‌های پتروشیمیایی و شیمیایی مورد نیاز صنایع خواهد بود و وابستگی و ارزبری نیز در این حوزه افزایش پیدا می‌کند. هم‌اکنون نزدیک به ۲۷ میلیون تن فرآورده (اغلب) سنگین در پالایشگاه‌های ایران تولید می‌شود که به معنی تولید ۲۷ میلیون تن محصولی است که هیچگاه وارد زنجیره ارزش نخواهد شد و ارزش‌افزوده برای کشور تولید نخواهد کرد. در این راستا طرح‌های بهینه‌سازی پالایشگاه‌های فعلی کشور که ذیل قانون پتروپالایشگاه‌ها تعریف شده‌ است فرصتی است با احداث واحدهای ارتقا، سهم تولید خوراک پتروشیمی‌ها در پالایشگاه‌های کشور افزایش یابد تا بدین صورت بخشی از تقاضای داخلی یا ظرفیت صادراتی محصولات شیمیایی کشور در آینده نیز بدین صورت تامین شود.