گروه دریا - وحیده اسماعیلی - در حالیکه این روزها خشکسالی زاینده رود و تجمعات زیست محیطی مردم اصفهان برای مطالبه حق آبه این استان، توجه کشور و رسانه‌ها را به خود جلب کرده شاید کمتر کسی در گیلان، متصور خطر کم آبی و چالش خشکسالی در آینده این استان باشد. برای شهروندان گیلانی که پاییز پر بارشی را پشت سر می‌گذرانند، شاید تهدید کم آبی دور از ذهن باشد اما واقعیت این است که دو استان گیلان و مازندران که در ظاهر پر آب و پر بارش به نظر می‌رسند درست در زمانی که در فصل کشت به آب نیازمندند در خشکی و کم بارشی به سر می‌برند. یکنواخت نبودن بارشها در گیلان موضوعی است که در سایه نبود مدیریت منابع آبی و عدم ذخیره سازی مناسب آب در مناطق مختلف در روزهای گرم تابستان بیشتر نمایان می‌شود. برداشت‌های بی‌رویه در مسیر سفید رود، کاهش آورد و حق آبه این رود به یک سوم در فصل تابستان و نوبت بندی آبیاری کشاورزی در گیلان برای تامین آب ۱۷۰ هزار هکتار شالیزار، نمود واقعی چالش کم آبی در گیلان پر بارش است.
    برداشت‌های غیرمجاز و توسعه کشاورزی در استان‌های بالادست گیلان در راستای عدم توجه به مصرف‌کنندگان پایین دستی در زمان تخصیص منابع آب، تغییرات اقلیمی در راستای کاهش بارش و گرم شدن زمین، خشک شدن تالاب‌ها، افت سطح ایستابی و افزیش آلودگی منابع آب، دلایل و البته نشانه‌های بحران آب در استان گیلان هستند.
با وجود اینکه زنگ هشدار کم آبی در گیلان از سالهای گذشته توسط کارشناسان زیست محیطی و اقلیم زده شده اما این موضوع تاکنون چندان مورد توجه دولتمردان قرار نگرفته است. با این حال اتفاقات اخیر اصفهان تلنگری بود برای مسوولان گیلان. بطوریکه روز گذشته آیت الله فلاحتی نماینده ولی فقیه در استان در خطبه های نماز جمعه رشت با اشاره به اهمیت ساماندهی آب در استان گیلان گفت:«مشکل آب بسیار بحرانی است و استاندار برای رفع مشکل آب باید با سرعت چاره‌اندیشی کند، مسئله آب مسئله‌ای حیاتی است و نیازمند اهتمام ویژه‌ای است.»
عضو هیات علمی گروه مهندسی آب دانشگاه گیلان با اشاره به اینکه افزایش جمعیت و نیاز آبی در مصارف مختلف، تغییر الگوی مصرف آب در نیازهای شهری، کشاورزی و صنعتی، برداشت بی رویه و غیر اصولی از منابع آب مانند احداث چاه‌های غیرمجاز، سد سازی‌های غیر اصولی در بالادست استان گیلان را در پی داشته است به مرور می‌گوید: برداشت‌های غیرمجاز و توسعه کشاورزی دراستان‌های بالادست گیلان در راستای عدم توجه به مصرف‌کنندگان پایین دستی در زمان تخصیص منابع آب، تغییرات اقلیمی در راستای کاهش بارش و گرم شدن زمین، خشک شدن تالاب‌ها، افت سطح ایستابی و افزیش آلودگی منابع آب، دلایل و البته نشانه‌های بحران آب در استان گیلان هستند. دکتر«مریم نوابیان » با تاکید به پر بارشی گیلان می افزاید: اگرچه استان گیلان پربارش محسوب می‌شود ولی نکته اصلی بارش به هنگام باران است، زیرا عمده بارش‌های استان در پاییز و زمستان رخ می‌دهند که در زراعت برنج (دوره رشد برنج اردیبهشت تا مرداد ماه)، قابل استفاده نیست. بنابراین بارش روی داده با توجه به شرایط فعلی و امکان محدود ذخیره‌سازی، بدون استفاده از طریق رودخانه به دریای خزر و یا تالاب انزلی می‌ریزند. پس تا زمانی که شرایط لازم برای مهار اصولی بارش داخل استان وجود نداشته باشد و آب‌بندان‌ها به تعداد مناسب با توزیع مکانی مطلوب وجود نداشته باشد و پیشرفت پروژه‌های آبی کند باشد، امکان ذخیره‌سازی بیشتر به دلیل نامناسب بودن شرایط منطقه به لحاظ خاستگاه سد و ….، وجود نداشته‌ باشد، تخصیص استانی منابع آب و گسترش سدسازی و برداشت آب در بالادست سد سفیدرود انجام می شود و ما شاهد تغییرات اقلیمی در ایران بخصوص در حوزه آبریز سفیدرود هستیم. از اینرو خطر کم آبی استان را به شدت تهدید می‌کند.
    در برخی شهرهای غرب استان، کمبود آب منجر به استفاده بیش از حد از منابع آب زیرزمینی شده است که این امر پیشروی آب دریا و شور شدن چاه‌ها، منازعات اجتماعی را در پی داشته است
وی در خصوص مناطق بحرانی و مستعد گیلان در کم آبی پاسخ می دهد: مساله آب مرز ناشناس است و بحران آبی کل دنیا، ایران و استان و … را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چرا که در شرایط فعلی باید به دنبال زندگی و توسعه پایدار بود. بنابراین کل استان از بحران کمی و کیفی آب تحت تاثیر خواهند بود ولی ممکن است نوع و شدت آن کمی متفاوت باشد. در بخش کشاورزی، مناطقی که تحت پوشش شبکه مدرن آبیاری هستند متاثر از وضعیت کمیت و کیفیت آب بالادست و آورد آب روخانه سفیدرود و مناطقی که زیرپوشش شبکه نباشد تحت تاثیر شرایط بارش استان و کمیت و کیفیت زهاب برگشتی از اراضی خواهند بود. در برخی شهرهای غرب استان، کمبود آب منجر به استفاده بیش از حد از منابع آب زیرزمینی شده است که این امر پیشروی آب دریا و شور شدن چاه‌ها، منازعات اجتماعی را در پی داشته است.
سدهای افسارگسیخته تهدید حیات تالاب انزلی
سعید نادری عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان و دکترای محیط زیست(تنوع زیستی) نیز درباره تاثیر خطرکم آبی وعدم مدیریت منابع آبی بر حیات تالاب انزلی به مرور می گوید: گیلان به مدد کوههای البرز و ارتباط ان با سامانه های ابری از بارشهای خوبی برخوردار است اما مانند سایر مناطق کشور از مدیریت منابع آبی و تفکر جامع بر مدیریت رودخانه ها و منابع سرزمینی محروم است.وی با اشاره به تاثیر پذیری گیلان از تغییرات اقلیمی در سطح کلان می‌افزاید: آن چیزی که محرز است در گیلان دیگر مانند گذشته توزیع و پراکنش باران وجود ندارد و شاهد نوسانات عجیب و بی نظمی هایی در بارشها هستیم. این موضوع در کناربرداشت‌های بی‌رویه شن وماسه در بالادست حوضه‌های آبریز تالاب انزلی و فرسایش خاک منجر به ورود هرزآبهایی در رودخانه های منتهی به تالاب انزلی شده است و محیط آبی مطمئنی برای تالاب انزلی تامین نمی‌کند. بطوریکه در سالهای اخیر شاهد کاهش عمق و سطح آب در تالاب هستیم.از سوی دیگر«پرویز رضایی» استاد جغرافیا و برنامه ریزی محیطی و آب وهواشناسی دانشگاه گیلان مباحث کم آبی و خشکسالی در گیلان را متمایز از سایر مناطق کشور می‌داند. او به مرور می‌گوید: بحران کم آبی آنگونه که در کشور شاهد هستیم در گیلان اصلا موضوعیت ندارد. ما درگیلان با بحران مدیریت منابع آبی مواجه هستیم تا کم آبی .رضایی در این باره اضافه می‌کند: در گیلان بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی است. از اواسط  بهار تا اواخر شهریور ما در گیلان با توزیع آب مشکل داریم که این مساله با آنچه که در اصفهان مطرح است تفاوت دارد. وی رودخانه بزرگ سفید رود از لحاظ حوضه‌های آبریز در دنیا منحصر به فرد بیان می‌کند و می‌افزاید: حوضه های آبریز سفید رود که از مناطق خشک و سرد عبور می‌کند در مسیر رسیدن به گیلان با انواع سدهای بزرگ و کوچک و برداشت های بی‌رویه مواجه است. در حال حاضر ما در مدیریت منابع آبی با بحران بین حوضه‌ای روبرو هستیم. با سدهایی سروکار داریم که هیچگونه مدیریتی بر آنها انجام نمی‌شود و در آینده نزدیک ما همان مشکلی که الان ترکیه با ساخت سد و ذخیره آب دجله ایجاد کرده از لحاظ ژئوپوتیکی با استانهای دیگر در مدیریت منابع آبی خواهیم داشت.