تبعات پسروی آب خزر برای کشورهای اطراف
پسروی آب دریای خزر پدیده جدیدی نیست، دوره ساسانیان تراز آب به منهای ۳۳ متر رسید که موجب به وجود آمدن تپههای ماسهای در سواحل جنوبی شد، اما امروزه زندگی تغییر کرده بنابراین اگر خزر پسروی کند تبعات زیادی برای کشورهای اطراف آن به ویژه کشورهای با شیب کم در سواحل به همراه خواهد داشت.
به گزارش اقتصادسرآمد، سواحل خزر در شمال کشور یکی از نقاط زیبا و شورانگیز برای هموطنان است که همواره پذیرای انبوهی از مسافران در فصول مختلف سال است، این خط ساحلی ۷ هزار کیلومتری در طول سالیان دستخوش تغییرات زیادی شده و کشورهای اطراف خود را تحت تاثیر قرار داده است؛ دریای خزر با وسعت ۶۰۰ هزار و ۳۸۴ کیلومتر مربع به عنوان بزرگترین دریاچه جهان است که کشورهای ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان اطراف این دریاچه واقع شده اند و از مواهب آن بهره مند می شوند.
دریای خزر دارای حدود ۴۰۰ گونه آبزی است که وجود ماهیان خاویاری ارزش آنرا چندین برابر کرده است، همچنین خزر بعد از خلیج فارس و سیبری دارای سومین مقام از نظر دارا بودن ذخایر نفت و گاز در ساحل و زیر بستر است از این رو این حوضه آبی از لحاظ اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی دارای ارزش زیادی است که کشورهای اطراف آن با علم به این مواهب باید در حفاظت از آن تلاش کنند.
وجود خزر برای معاش حدود ۱۵ میلیون نفر از ساکنان حاشیه آن حیاتی است به طوری که هزاران فرصت شغلی به واسطه وجود این دریاچه ایجاد شده است، اما چند سالی است که خزر با انواع آلودگی ها از جمله پساب های خانگی، کشاورزی و آلودگی های نفتی تهدید می شود که ادامه این روند عواقب خطرناکی برای این حوضه آبی رقم می زند، در کنار اینها اما افت و پسروی آب خزر نیز تبعات زیادی به همراه خواهد داشت، در دسامبر ۲۰۲۰ مقاله ای در ژورنال نیچر چاپ شد که به بررسی نوسانات سطح تراز آب دریای خزر و پیش بینی این تراز تا انتهای قرن ۲۱ پرداخت، نکته قابل توجه در این مقاله این بود که تا پایان قرن حاضر بین ۹ تا ۱۸ متر سطح تراز آب دریای خزر افت خواهد کرد و این افت می تواند برای کشورهای حاشیه خزر اثرات محیط زیستی، ژئوپلتیکی، اقتصادی، سیاسی و حتی اجتماعی داشته باشد.
مساله مهم این است که در روند افت تراز آب دریای خزر بیشترین ضرر متوجه چه کشورهایی می شود که بررسی ها نشان می دهد قطعا کشورهایی که بستر ناحیه کم ژرفای دریایی و منطقه خشک ساحلی آنها از شیب بسیار ملایمی برخوردار است مانند ترکمنستان و روسیه و حتی برخی مناطق قزاقستان بیشترین آسیب را خواهند دید و کشورهایی مانند ایران و جمهوری آذربایجان که شیب نسبتا تندی در بخش خشک و کم ژرفای خود دارند میزان آسیب پذیریشان کمتر خواهد بود، البته باید به این نکته توجه کرد که در سواحل شمالی کشور ما هم مناطق بسیار کم شیبی مانند منطقه ساحلی مشرف در استان گلستان و بخش شرقی استان مازندران که شامل شبه جزیره میانکاله و خلیج گرگان می شود، وجود دارد اینها مناطق بسیار آسیب پذیری هستند به طوری که با شتاب به سمت خشکزایی پیش می روند.همایون خوشروان عضو هیات مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه های دریایی درباره تبعات افت سطح تراز آب دریای خزر به خبرنگار ایرنا گفت: تبعات عقب نشینی آب دریای خزر بسیار بیشتر از افزایش سطح تراز آب خزر است، افزایش سطح تراز آب دریای خزر ممکن است به زیرساخت های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی صدمه وارد کند اما صدماتی که به لحاظ زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی تحت تاثیر پسروی آب خزر اتفاق می افتد به مراتب بیشتر است.تبعات عقب نشینی آب دریای خزر بسیار بیشتر از افزایش سطح تراز آب خزر است، افزایش سطح تراز آب دریای خزر ممکن است به زیرساخت های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی صدمه وارد کند اما صدماتی که به لحاظ زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی تحت تاثیر پسروی آب خزر اتفاق می افتد به مراتب بیشتر است.وی با اشاره به اینکه خزر از سه بستر تشکیل شده است افزود: بستر شمالی که عمق خیلی کمی حداکثر ۲۰ متر دارد، بستر مرکزی دارای عمق نسبتا زیادی است و گودالی به عمق ۷۵۰ متر دارد و بستر جنوبی که هزار و ۲۵ متر عمق دارد و در واقع منطقه عمیقی است، یعنی در خزر با سه زیر حوضه طرف هستیم که اینها از لحاظ ارتباط آبی در سطح با هم در ارتباطند اما در عمق توسط ارتفاعات زیر دریایی از هم جدا می شوند، ایران نیز در بخش جنوبی خزر که دارای عمق زیادی است قرار دارد.
مدیر سابق مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر ادامه داد: حال اگر قرار است آب دریای خزر به هر دلیلی افت پیدا کند بیشترین آسیب پذیری در کم عمق ترین مناطق آن اتفاق می افتد که این مناطق در فلات قاره واقع شده اند، مانند بخش شمالی دریای خزر که مشرف به رودخانه ولگا است یعنی جایی که تردد دریایی و کشتی های ناوبری از طریق کانال ولگا - دن، دریای آژور و دریای سیاه صورت می گیرد بنابراین اگر عملا چنین اتفاقی بیفتد دیگر کشتیرانی در بین خزر و دریاهای آزاد محقق نخواهد شد و این مسیر کاملا مختل می شود.
خوشروان اظهار داشت: دومین مساله بحث خشک شدن تالاب های ساحلی است که زیستگاه بسیار مهمی برای ماهیان استروژن و استخوانی است که مورد بهره برداری قرار می گیرند بنابراین شیلات کشور روسیه هم نابود خواهد شد، مساله بسیار مهم دیگر است که ما در سواحل کم عمق خودمان مانند خلیج گرگان و سواحل جنوب شرقی دریای خزر نیز اتفاقی که برای روسیه می افتد را تجربه خواهیم کرد چون این مناطق بسیار کم عمق هستند بنابراین سریع تحت تاثیر کاهش تراز آب خزر قرار می گیرند.وی افزود: در بخش جنوبی که فلات قاره است تغییرات فتوگرافی بسیار ملایم اتفاق می افتد اما در نواحی مرکزی استان های مازندران و گیلان مرکزی شیب بستر دریا بسیار زیاد است به طوری که وقتی دو کیلومتر وارد آب می شویم یک مرتبه به عمق ۱۰۰ متر می رسیم اما در منطقه گلستان برای اینکه به عمق ۱۰۰ متر برسیم باید حدود ۵۰ کیلومتر در دریا پیشروی کنیم بنابراین برخی از خسارات اقتصادی افت آب خزر می تواند از بین رفتن زیرساخت های ماهیگیری و صیادی باشد، همچنین موجب از بین رفتن زیستگاه های ساحلی و تالابی مانند تالاب میانکاله و خلیج قره بغاز که یکی از مهمترین زیستگاه های طبیعی دریای خزر هستند می شود، از بین رفتن زیستگاه های دلتای ولگا و بسیاری از مناطق از دیگر عواقب پسروی آب در این منطقه می تواند باشد.
عضو هیات مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه های دریایی گفت: از همه مهمتر اینکه عقب نشینی آب خزر باعث افزایش غلظت آلاینده ها در دریای خزر می شود، هر چقدر حجم آب کاهش یابد غلظت مواد آلاینده بیشتر می شود و ریسک آلودگی بالا می رود که می تواند در سلامتی انسان اثر بگذارد بنابراین تبعات سنگینی به همراه خواهد داشت، البته این اتفاق قبلا هم برای خزر افتاده بود و اولین بار نیست که در دریای خزر این حادثه را می بینم، سال ۱۳۵۷ تراز آب دریای خزر به منهای ۲۹ سانتیمتر رسید که پایین ترین تراز طی ۵۰۰ سال اخیر است، ما هنوز تقریبا ۸۰ سانتمیتر با آن تراز فاصله داریم.
وی افزود: بر اساس پیش بینی های صورت گرفته قرار است تا پایان قرن همچنان افت تراز آب دریای خزر را داشته باشیم که با ادامه این روند به افت سطح تراز در دوره ساسانیان خواهیم رسید، یعنی در ۱۵۰۰ سال قبل یعنی در دوره ساسانیان خزر افت سطح تراز به اندازه منهای ۳۳ داشت که به پسروی دربند معروف است، یعنی ۳۳ متر پایین تر از سطح آب اقیانوس ها رسید، این فرصتی شد برای اینکه تپه های ماسه ای در سواحل جنوبی دریای خزر شکل بگیرند تپه هایی که امروزه در میانکاله و زیبا کنار می بینیم حاصل همان پسروی گسترده است چون در این شرایط محیط کاملا قاره ای و بادی می شود که تسلط باد و هوای نسبتا خشک در منطقه شرایط را برای تشکیل تپه های ماسه ای فراهم می کند.
به گزارش اقتصادسرآمد، سواحل خزر در شمال کشور یکی از نقاط زیبا و شورانگیز برای هموطنان است که همواره پذیرای انبوهی از مسافران در فصول مختلف سال است، این خط ساحلی ۷ هزار کیلومتری در طول سالیان دستخوش تغییرات زیادی شده و کشورهای اطراف خود را تحت تاثیر قرار داده است؛ دریای خزر با وسعت ۶۰۰ هزار و ۳۸۴ کیلومتر مربع به عنوان بزرگترین دریاچه جهان است که کشورهای ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان اطراف این دریاچه واقع شده اند و از مواهب آن بهره مند می شوند.
دریای خزر دارای حدود ۴۰۰ گونه آبزی است که وجود ماهیان خاویاری ارزش آنرا چندین برابر کرده است، همچنین خزر بعد از خلیج فارس و سیبری دارای سومین مقام از نظر دارا بودن ذخایر نفت و گاز در ساحل و زیر بستر است از این رو این حوضه آبی از لحاظ اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی دارای ارزش زیادی است که کشورهای اطراف آن با علم به این مواهب باید در حفاظت از آن تلاش کنند.
وجود خزر برای معاش حدود ۱۵ میلیون نفر از ساکنان حاشیه آن حیاتی است به طوری که هزاران فرصت شغلی به واسطه وجود این دریاچه ایجاد شده است، اما چند سالی است که خزر با انواع آلودگی ها از جمله پساب های خانگی، کشاورزی و آلودگی های نفتی تهدید می شود که ادامه این روند عواقب خطرناکی برای این حوضه آبی رقم می زند، در کنار اینها اما افت و پسروی آب خزر نیز تبعات زیادی به همراه خواهد داشت، در دسامبر ۲۰۲۰ مقاله ای در ژورنال نیچر چاپ شد که به بررسی نوسانات سطح تراز آب دریای خزر و پیش بینی این تراز تا انتهای قرن ۲۱ پرداخت، نکته قابل توجه در این مقاله این بود که تا پایان قرن حاضر بین ۹ تا ۱۸ متر سطح تراز آب دریای خزر افت خواهد کرد و این افت می تواند برای کشورهای حاشیه خزر اثرات محیط زیستی، ژئوپلتیکی، اقتصادی، سیاسی و حتی اجتماعی داشته باشد.
مساله مهم این است که در روند افت تراز آب دریای خزر بیشترین ضرر متوجه چه کشورهایی می شود که بررسی ها نشان می دهد قطعا کشورهایی که بستر ناحیه کم ژرفای دریایی و منطقه خشک ساحلی آنها از شیب بسیار ملایمی برخوردار است مانند ترکمنستان و روسیه و حتی برخی مناطق قزاقستان بیشترین آسیب را خواهند دید و کشورهایی مانند ایران و جمهوری آذربایجان که شیب نسبتا تندی در بخش خشک و کم ژرفای خود دارند میزان آسیب پذیریشان کمتر خواهد بود، البته باید به این نکته توجه کرد که در سواحل شمالی کشور ما هم مناطق بسیار کم شیبی مانند منطقه ساحلی مشرف در استان گلستان و بخش شرقی استان مازندران که شامل شبه جزیره میانکاله و خلیج گرگان می شود، وجود دارد اینها مناطق بسیار آسیب پذیری هستند به طوری که با شتاب به سمت خشکزایی پیش می روند.همایون خوشروان عضو هیات مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه های دریایی درباره تبعات افت سطح تراز آب دریای خزر به خبرنگار ایرنا گفت: تبعات عقب نشینی آب دریای خزر بسیار بیشتر از افزایش سطح تراز آب خزر است، افزایش سطح تراز آب دریای خزر ممکن است به زیرساخت های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی صدمه وارد کند اما صدماتی که به لحاظ زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی تحت تاثیر پسروی آب خزر اتفاق می افتد به مراتب بیشتر است.تبعات عقب نشینی آب دریای خزر بسیار بیشتر از افزایش سطح تراز آب خزر است، افزایش سطح تراز آب دریای خزر ممکن است به زیرساخت های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی صدمه وارد کند اما صدماتی که به لحاظ زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی تحت تاثیر پسروی آب خزر اتفاق می افتد به مراتب بیشتر است.وی با اشاره به اینکه خزر از سه بستر تشکیل شده است افزود: بستر شمالی که عمق خیلی کمی حداکثر ۲۰ متر دارد، بستر مرکزی دارای عمق نسبتا زیادی است و گودالی به عمق ۷۵۰ متر دارد و بستر جنوبی که هزار و ۲۵ متر عمق دارد و در واقع منطقه عمیقی است، یعنی در خزر با سه زیر حوضه طرف هستیم که اینها از لحاظ ارتباط آبی در سطح با هم در ارتباطند اما در عمق توسط ارتفاعات زیر دریایی از هم جدا می شوند، ایران نیز در بخش جنوبی خزر که دارای عمق زیادی است قرار دارد.
مدیر سابق مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر ادامه داد: حال اگر قرار است آب دریای خزر به هر دلیلی افت پیدا کند بیشترین آسیب پذیری در کم عمق ترین مناطق آن اتفاق می افتد که این مناطق در فلات قاره واقع شده اند، مانند بخش شمالی دریای خزر که مشرف به رودخانه ولگا است یعنی جایی که تردد دریایی و کشتی های ناوبری از طریق کانال ولگا - دن، دریای آژور و دریای سیاه صورت می گیرد بنابراین اگر عملا چنین اتفاقی بیفتد دیگر کشتیرانی در بین خزر و دریاهای آزاد محقق نخواهد شد و این مسیر کاملا مختل می شود.
خوشروان اظهار داشت: دومین مساله بحث خشک شدن تالاب های ساحلی است که زیستگاه بسیار مهمی برای ماهیان استروژن و استخوانی است که مورد بهره برداری قرار می گیرند بنابراین شیلات کشور روسیه هم نابود خواهد شد، مساله بسیار مهم دیگر است که ما در سواحل کم عمق خودمان مانند خلیج گرگان و سواحل جنوب شرقی دریای خزر نیز اتفاقی که برای روسیه می افتد را تجربه خواهیم کرد چون این مناطق بسیار کم عمق هستند بنابراین سریع تحت تاثیر کاهش تراز آب خزر قرار می گیرند.وی افزود: در بخش جنوبی که فلات قاره است تغییرات فتوگرافی بسیار ملایم اتفاق می افتد اما در نواحی مرکزی استان های مازندران و گیلان مرکزی شیب بستر دریا بسیار زیاد است به طوری که وقتی دو کیلومتر وارد آب می شویم یک مرتبه به عمق ۱۰۰ متر می رسیم اما در منطقه گلستان برای اینکه به عمق ۱۰۰ متر برسیم باید حدود ۵۰ کیلومتر در دریا پیشروی کنیم بنابراین برخی از خسارات اقتصادی افت آب خزر می تواند از بین رفتن زیرساخت های ماهیگیری و صیادی باشد، همچنین موجب از بین رفتن زیستگاه های ساحلی و تالابی مانند تالاب میانکاله و خلیج قره بغاز که یکی از مهمترین زیستگاه های طبیعی دریای خزر هستند می شود، از بین رفتن زیستگاه های دلتای ولگا و بسیاری از مناطق از دیگر عواقب پسروی آب در این منطقه می تواند باشد.
عضو هیات مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه های دریایی گفت: از همه مهمتر اینکه عقب نشینی آب خزر باعث افزایش غلظت آلاینده ها در دریای خزر می شود، هر چقدر حجم آب کاهش یابد غلظت مواد آلاینده بیشتر می شود و ریسک آلودگی بالا می رود که می تواند در سلامتی انسان اثر بگذارد بنابراین تبعات سنگینی به همراه خواهد داشت، البته این اتفاق قبلا هم برای خزر افتاده بود و اولین بار نیست که در دریای خزر این حادثه را می بینم، سال ۱۳۵۷ تراز آب دریای خزر به منهای ۲۹ سانتیمتر رسید که پایین ترین تراز طی ۵۰۰ سال اخیر است، ما هنوز تقریبا ۸۰ سانتمیتر با آن تراز فاصله داریم.
وی افزود: بر اساس پیش بینی های صورت گرفته قرار است تا پایان قرن همچنان افت تراز آب دریای خزر را داشته باشیم که با ادامه این روند به افت سطح تراز در دوره ساسانیان خواهیم رسید، یعنی در ۱۵۰۰ سال قبل یعنی در دوره ساسانیان خزر افت سطح تراز به اندازه منهای ۳۳ داشت که به پسروی دربند معروف است، یعنی ۳۳ متر پایین تر از سطح آب اقیانوس ها رسید، این فرصتی شد برای اینکه تپه های ماسه ای در سواحل جنوبی دریای خزر شکل بگیرند تپه هایی که امروزه در میانکاله و زیبا کنار می بینیم حاصل همان پسروی گسترده است چون در این شرایط محیط کاملا قاره ای و بادی می شود که تسلط باد و هوای نسبتا خشک در منطقه شرایط را برای تشکیل تپه های ماسه ای فراهم می کند.
ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
-
تاکید وزیر کشور بر استفاده حداکثری از ظرفیتهای بندرامام
-
ظرفیتهای استراتژیک سواحل مکران را جدی بگیریم
-
قفل سرمایهگذاری در بخش گردشگری با آزادسازی سواحل باز میشود
-
نقش ویژه سازمان بنادر در توسعه روابط اقتصادی با همسایگان
-
استقبال بیشکک برای سرمایهگذاری در پسکرانه بندرشهید رجایی
-
تبعات پسروی آب خزر برای کشورهای اطراف
-
زیرساختهای گردشگری دیلم نیازمند توسعه است
-
رییس کل دادگستری هرمزگان ۱۰کیلومتر از ساحل قشم رفع تصرف شد
-
تخلیه محموله ۳۱ هزار و ۵۰۰ تنی برنج در بندر شهیدرجایی
-
ظرفیت تولید ۱۰ میلیون قطعه بچه ماهی در سال فراهم شد
اخبار روز
-
پرداخت تسهیلات قرضالحسنه به کسب و کارهای آسیبدیده
-
یک سر و گردن بالاتر از همه
-
آشنایی با کفپوش عایق برق فشار قوی
-
«معلم خصوصی ارزان و آنلاین برای شب امتحان» با یک تلفن!
-
تقدیرشرکت آب و نیرو از قهرمانان ورزشی شهرستان گتوند در مسابقات جهانی
-
راه اندازی کارگاه تولید شمش آلومینیوم از ضایعات
-
آمادگی پیام رسان بله برای ارائه خدمات به مسافران سرزمین وحی
-
پرداخت 2200 میلیارد تومان از مطالبات مراکز دانشگاهی طرف قرارداد
-
توزیع ۳۵ هزار بسته معیشتی در مناطق سیل زده استان سیستان و بلوچستان
-
تغییر نگاه به سرمایهگذاریها موجب شده تا بسیاری از دعواهای حقوقی با مذاکرات حل شود
-
بهسازی فضاهای بی دفاع شهری جهت کاهش آسیب های اجتماعی
-
تجهیز بیش از ۱۰۰۰ هکتار از زمینهای کشاورزی اردبیل به سیستم آبیاری تحت فشار
-
بهینهسازی طرح روسازی دال خط کوهاندار برای رفع معضل راهآهنهای کویری
-
استفاده از ظرفیت های مردمی در پروژه های اشتغال زایی با همت بنیاد برکت در سال جهش تولید با مشارکت مردم
-
اتمام خط کشی محوری جنوب به شمال خیابان ولیعصر (عج)
-
بهرهبرداری از نخستین نیروگاه خورشیدی حمایتی کشور در کاشان
-
تلاش مضاعف، برنامه محوری و تخصص گرایی - هم افزایی، سودآوری
-
اهمیت طراحی وبسایت برای کسب و کارهای سنتی
-
آغاز بهکار TV شهری در ورودی ساختمان منطقه دو پایتخت
-
۱۰۰ ساختمان بلند در پایتخت روی گسل قرار دارد