انتقاد از انتصابات در برخی مناطق آزاد 
گروه توسعه – امید اسماعیلی- تغییرات مدیریتی در دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و مناطق آزاد کشور آغاز شده است، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که سرعت حرکت این تغییرات کندتر از چیزی است که بتواند انتظار فعالان اقتصادی مناطق آزاد و جوامع محلی را تامین کند. به همین علت هم است که از گوشه و کنار صدای انتقاد به سرعت و روند تغییرات در مناطق آزاد شنیده می‌شود.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، مناطق آزاد تجاری-صنعتی و مناطق اقتصادی ویژه در ایران به‌عنوان یکی از ابزارهای استراتژیک برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تسهیل تجارت بین‌المللی شکل گرفته‌اند. در این مناطق که با هدف رونق اقتصادی و افزایش صادرات غیرنفتی ایجاد شده‌اند، امکانات و مشوق‌های متعددی نظیر معافیت‌های مالیاتی، سهولت در ثبت شرکت‌ها و قوانین گمرکی ساده‌شده‌ای وجود دارد. قرارگیری مناطق آزاد در نقاط استراتژیک مرزی امکان دسترسی آسان به بازارهای هدف را فراهم کرده و فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی ایجاد می‌کند.

جایگاه دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد کجاست؟
ایران دارای 8 منطقه آزاد است که باید برای رونق این مناطق تلاش و برنامه ریزی شود. شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی ایران، به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های این مناطق، در تلاش است تا با تصویب مقررات و آیین‌نامه‌های جدید، هماهنگی بیشتری در فعالیت‌های اقتصادی کشور ایجاد کند. این شورا که در سال ۱۳۶۹ به ریاست رئیس‌جمهور و با حضور چند وزیر و رئیس‌کل بانک مرکزی تشکیل شده است.  دبیرخانه این شورا نیز در تابستان ۱۳۷۱ تأسیس شد و به عنوان یکی از ارکان اصلی شورای‌عالی عمل می‌کند. پس از تصویب قانون چگونگی اداره مناطق آزاد در سال ۱۳۷۲ و قانون مناطق ویژه اقتصادی در سال ۱۳۸۴، اختیارات و وظایف هیات وزیران به این شورا واگذار شد و نام آن به «شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی» تغییر یافت. پس از آن دبیر شورا که به‌عنوان «مشاور رئیس‌جمهور در امور مناطق آزاد» منصوب می‌شود، تا سال ۱۳۹۶ زیرمجموعه نهاد ریاست‌جمهوری بود، اما براساس قانون برنامه ششم، به وزارت امور اقتصادی و دارایی منتقل شد. این تغییرات ساختاری نشان‌دهنده عزم دولت برای تقویت و ساماندهی فعالیت‌های اقتصادی در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور است.
پروژه‌های مناطق آزاد در دولت چهاردهم
پس از پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری، انتظارات برای رشد و پیشرفت مناطق آزاد هم افزایش یافت. درحال حاضر رضا مسرور با حکم عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی به سمت دبیری شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی منصوب شده است.  در حکم صادره از سوی همتی برای دبیر جدید شورای مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی، بر اهمیت فعال‌سازی ظرفیت‌های این مناطق تأکید شده است.  در این حکم به انتظارات از دبیر جدید این سازمان اشاره شده است.
رضا مسرور، دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و اقتصادی نیز در مراسم تودیع و معارفه مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش، از تلاش برای راه‌اندازی بورس بین‌الملل و بانک‌های آفشور در منطقه آزاد کیش خبر داد. همچنین وی به ضرورت همکاری با بخش خصوصی هم اشاره کرد. البته مسرور در نشستی با فرمانده قرارگاه خاتم‌ به اهمیت کریدور میانی و ظرفیت‌های لجستیکی و ترانزیتی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی شمال اشاره کرده و تکمیل خطوط ریل چابهار و مسیر جلفا به چشمه ثریا را عاملی برای خارج شدن تهدیدات متصور از جمله کریدور زنگزور از صرفه اقتصادی دانسته است. او همچنین از تشکیل کارگروه تخصصی برای رفع مشکلات پروژه‌های مناطق آزاد قشم و چابهار خبر داد و خواستار عملکرد تخصصی مناطق آزاد در تأمین مالی پروژه‌ها شده است.
مدتی پیش و در جلسات دولت درباره اقتصاد دریامحور که با حضور مسعود پزشکیان، رئیس جمهور برگزار می‌شد، موضوع استفاده از مشاوران بین المللی برای توسعه و رونق بنادر کشور و همچنین استفاده از تجربیات سایر مناطق آزاد جهان که توانسته‌اند عملکرد موفق و موثری در اقتصاد کشورها داشته باشند به عنوان یکی از نکات کلیدی مورد تایید رئیس دولت چهاردهم قرار
 گرفت.

تغییرات کند و نارضایتی از انتصابات
در حال حاضر 7 منطقه آزاد قدیمی‌تر در کشور مشغول فعالیت هستند و با گذشت پنج ماه از آغاز به کار رسمی دولت چهاردهم هنوز نسیم تغییر در تمامی این مناطق آزاد وزیده نشده است. این موضوعی است که در موجبات انتقادات برخی از فعالان اقتصادی و همچنین بدنه اجتماعی همسو با دولت وفاق در این مناطق را فراهم کرده است. یکی از مهمترین علت کندی تغییرات در مناطق آزاد کشور از همان ابتدا به زمان بر بودن پروسه انتخاب دبیر شورای عالی مناطق آزاد مربوط بود. پس از آن اما به موازات تغییرات مدیریتی در دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، شاهد تغییر برخی مدیران عامل در مناطق آزاد کشور نیز هستیم.
از میان هفت منطقه آزاد کشور فقط مدیرعامل جدید سه منطقه در دولت چهاردهم بر سر کار آمده‌اند و در سایر مناطق مدیران منصوب دولت گذشته بر سر کار هستند. تاکنون تنها مدیران عامل مناطق آزاد کیش، انزلی و ارس منصوب شده‌اند و آنطور که گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای مطرح می‌کنند؛ مناطق آزاد قشم، اروند، ماکو و چابهار نیز در نوبت تغییر قرار دارند.

علت زمان‌بر بودن تغییرات در مناطق آزاد
حدود 50 روز زمان از انتصاب رضا مسرور به عنوان دبیر جدید شورای عالی مناطق آزاد گذشته بود که او درباره علت زمان‌بر بودن تغییرات در مناطق آزاد توضیحاتی را مطرح کرد. دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی دلیل عدم تغییر مدیران مناطق آزاد از زمان روی کار آمدن خود را الزام قانونی برای اخذ صلاحیت مدیران اعلام کرد. مسرور گفت: قانون، اخذ صلاحیت برای مدیران را الزامی کرده و این موضوع فرآیند تغییر مدیران را زمان‌بر خواهد کرد. او در پاسخ به این سوال که چرا تا زمان استعلام های قانونی برای مدیران، برای مناطق آزاد سرپرست تعیین نمی شود، گفت: اتفاقا در این مورد هم یک منع قانونی وجود دارد که البته قبلا وجود نداشت اما چندی پیش هیات تطبیق مصوبات دولت در مجلس، انتخاب سرپرست برای مناطق آزاد قدیمی را مغایر قانون دانسته است. مسرور اضافه کرد: با توجه به این توضیحات، اولا امکان تغییر مدیران مناطق آزاد قبل از استعلام های قانونی برای اخذ صلاحیت مدیران وجود ندارد و در ثانی، انتخاب سرپرست برای مناطق آزاد هم که قبلا مجاز بود، مدتی است ممنوع شده است. دبیر شورای عالی مناطق آزاد تاکید کرد که بزودی پس از انجام مراحل اخذ صلاحیت، مدیران برخی مناطق آزاد تغییر خواهند کرد.
انتقاد از انتصابات در مناطق آزاد
تاکنون سه مدیرعامل در مناطق آزاد کشور از سوی دبیر شورای عالی مناطق آزاد کشور در دولت چهاردهم منصوب شده اند، اما همین تغییرات هم با انتقادهایی مواجه بوده است. به عنوان مثال همزمان با تغییر مدیرعامل منطقه آزاد کیش بود که احمد جباری، نماینده غرب هرمزگان در مجلس دلیل عدم حضورش در معارفه مدیرعامل جدید منطقه آزاد کیش را اعتراض به فراموشی وعده شایسته گزینی بومیان توسط مسئولان دولت عنوان کرد. این نماینده مجلس همچنین گفت: کیش و قشم دو حوزه مهم اقتصادی و فرهنگی است و رفع معضلات و چالش ها و عقب ماندگی های تاریخی آن با شایسته گزینی و اعتماد و مشارکت دادن نیروهای توانمند بومی و ماندگار این مناطق امکان‌پذیر است.
انتقاد به انتصاب مدیرعامل جدید در منطقه آزاد انزلی اما به طور دیگری رقم خورد.  در مراسم معارفه مدیرعامل منطقه آزاد انزلی، هادی حق‌شناس، استاندار گیلان، حضور پیدا نکرد. استاندار گیلان درباره عدم شرکت در جلسه معارفه مدیرعامل جدید منطقه آزاد انزلی، گفت: «در جلسه منطقه آزاد شرکت نکردم. هرکه منصوب شد رفیق من بود، دبیر شورای عالی مناطق آزاد هم رفیق من است، اما منافع مردم برای من رفیق‌تر و مهم‌تر است. امروز نرفتم که اعتراض کنم. نرفتم که بگویم این رفتار، منافع را تضمین نمی‌کند. من رفاقتم را با این افراد قطع کردم، چون پای منافع بزرگتر یعنی منافع مردم در میان است. شاید شرکت نکردن من باعث ایجاد یک شوک در این افراد شود.» هرچند انتقادات به برخی تغییرات در مناطق آزاد از سوی بدنه اجتماعی و سبد رای مسعود پزشکیان در دولت چهاردهم مطرح می‌شود، اما مساله مهم دیگر موضوع لزوم انجام این تغییرات و بر سر کار آمدن مدیران همسو با سیاست‌های دولت وفاق بر سر کار است. شاید زمان‌بر بودن این تغییرات شائبه فشار و لابی برخی مدیران برای استمرار حضور خود در مناطق را مطرح کند یا به نظر برسد که ممکن است مدیران قبلی همسو با دولت چهاردهم باشند که در این ضورت نیز ضرورت دارد تا هرچه سریع‌تر حضور این مدیران در مناطق آزاد تعیین تکلیف شود.