برنامه‌ریزی برای توانمندسازی هنرستان‌‌‌های دریایی
گروه دانش‌دریا- امید اسماعیلی- حوزه دریامحور چنان گستره عظیمی را شامل می‌شود که برای آموزش نیروی متخصص نیازمند سرفصل‌هایی براساس نیازهای موجود و دستیابی به دانش و علم جدید است. هرچند بسیاری از کارشناسان معتقدند رفع نیاز حوزه دریا پایه به تامین نیروی انسانی متخصص از بستر دانشگاه و تحقیقات دانشگاهی برمی‏آید، اما به نظر می‌رسد که تربیت نیرویی مسلط به دانش دریایی روز باید پیش از مقاطع تحصیلات دانشگاهی برای فعالان این حوزه آغاز شود. با چنین نگاهی ایجاد و توسعه هنرستان‌های دریایی در کشور یک ضرورت انکارناپذیر است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، زمانی که موضوع نیروی انسانی متخصص و توانمند مورد نیاز صنایع و بنگاه‌های اقتصادی فعال در استان‌های ساحلی کشور مورد بررسی قرار می‌گیرد، حضور نیروهایی از سایر استان‌ها و نقاط کشور بیشتر به چشم هر نظاره‌گری می‌آید. فعالان حوزه‌های مختلف اقتصادی در این باره اما معتقدند که باوجود تمام ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موجود در استان‌های ساحلی، هنوز هم تربیت و آموزش نیروی انسانی متخصص یکی از چالش‌هاست.
به بیان ساده‌تر می‌توان گفت: باوجود قدمت حوزه دریامحور و حوزه دریانوردی در کشور، هنوز هم دسترسی به نیروی ماهر مورد نیاز صنایع در استان‌های ساحلی کشور یکی از مهم‌ترین مشکلات به‌شمار می‌رود. پیش از این بیشترین انتقاد به ادارات کل آموزش فنی و حرفه‌ای و دانشگاه‌های استان‌های ساحلی کشور مطرح می‌شد که چرا نتوانسته‌اند نیروی مورد نیاز صنایع را تامین کنند. این جای خالی البته طی سال‌های گذشته با حضور هنرستان‌های دریایی و هنرستان‌های همجوار دریا تا اندازه‌ای رفع شده است.
حوزه وسیع دریامحور مانند حمل‌ونقل دریایی، ساخت و تعمیر کشتی، صنایع فراساحل، انرژی‌های تجدیدپذیر، حوزه دریامحور نظامی، تامین مواد و تجهیزات، گردشگری دریایی، شیلات و صنایع وابسته را شامل می‌شود که هرکدام از این صنایع، سهم عظیمی در اقتصاد کشور دارند و علاوه‌‌بر ایجاد فرصت‌های متعدد شغلی، می‌توانند شاخص رشد اقتصادی کشور را به شکل غیرقابل باوری تغییر دهند. اهمیت دریا و نقش آن در اقتصاد و زندگی امروز انکارناپذیر است و منافع کشور‌های صاحب دریا ارتباطی مستقیم با نیازمندی‌ها، توانایی‌ها و فرهنگ آن‌ها دارد و اگر دانش خود را در حوزه به سطح عالی افزایش دهیم، مطمئنا بسیاری از مشکلات اشتغال، تولید و رشد اقتصادی و ... از میان می‌رود.
از طرف دیگر آنطور که صاحب‌نظران می‌گویند؛ هنرستان وابسته علوم و فنون دریایی با اولویت اشتغال و به‌کارگیری دانش‌آموختگان این هنرستان در رشته‌های مورد نیاز نیروی دریایی، کشتیرانی و سایر حوزه دریامحور راه‌اندازی می‌شود. با این نگاه است که بسیاری معتقدند ایجاد و فعالیت چنین هنرستان‌هایی در استان‌های ساحلی کشور یک ضرورت است. از سوی دیگر باید گفت که جذب نیرو‌های بومی با این شیوه امکان‌پذیری بیشتری دارد. در همین راستاست که جذب نیروی بومی در اولویت بوده و رویکرد جدید در دستور کار قرار گرفته است و برای تحقق این هدف است که توسعه هنرستان علوم و فنون دریایی در استان‌های ساحلی با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود.
یک بررسی ساده و اجمالی نشان می‌دهد که هنرستان علوم و فنون دریایی با محوریت رشته‌های مورد نیاز کشور نظیر دریانوردی، مخابرات و الکترونیک، مکانیک دریایی و ... اقدام به جذب نیرو می‌کند و دانش‌آموختگان این هنرستان‌ها بعد از اخذ دیپلم در اولویت به‌کارگیری و جذب در حوزه‌های مختلف قرار دارند. به اعتقاد کارشناسان، راه‌اندازی چنین هنرستان‌هایی در استان‌های ساحلی کشور می‌تواند گام مؤثری در تحقق منویات مقام معظم رهبری مبنی بر توسعه اقتصاد دریامحور نیز باشد.

به‌کارگیری دانش‌آموزان هنرستان‌های دریایی 
تا 5سال آینده
مهرماه گذشته بود که مدیرعامل مؤسسه خیریه راهبر دانش‌دریا گفت: امیدواریم تا پنج‌سال آینده فارغ‌التحصیلان هنرستان‌های دریایی در ارگان‌های مربوطه مشغول به کار شوند. کاپیتان فرشاد حائری آن زمان و در نشست امضای تفاهم‌نامه تجهیز هنرستان‌های جوار دریا هرمزگان اظهار کرد: برنامه اصلی این موسسه، توانمندسازی هنرستان‌های دریایی است. وی گفت: تبدیل دانش به مهارت با کیفیت و در نهایت اشتغالزایی هنرآموزان از اهداف این موسسه است. مدیر‌عامل موسسه خیریه راهبر دانش‌دریا افزود: با آموزش این هنرآموزان کمبود نیروی متخصص در صنایع کشور برطرف می‌شود. حائری گفت: طبق ارزیابی‌های صورت‌گرفته از هنرستان‌های دریایی کشور ۹۰درصد کارگاه‌ها تجهیز شده‌اند. این فرمانده کشتی‌های اقیانوس‌پیما و مدیرعامل موسسه خیریه راهبر دانش‌دریا افزود: برای افزایش دانش هنرآموزان سه دوره در تهران برگزار شده است. حائری افزود: تمام مراجع و کتب بین‌المللی دریانوردی برای هنرآموزان تهیه شده و در حال ارسال است و در مرحله بعد برای هنرستان‌های دریایی گواهینامه استاندارد بین‌المللی دریافت می‌شود. وی گفت: امیدواریم تا پنج‌سال آینده فارغ‌التحصیلان هنرستان‌های دریایی در ارگان‌های مربوطه مشغول به کار شوند.

برنامه‌ریزی برای توانمندسازی
 هنرستان‌‌‌های دریایی
آبان ماه امسال نیز تفاهم‌‌‌نامه توانمندسازی هنرستان‌‌‌های دریایی استان هرمزگان با هدف ارتقای آموزش‌‌‌های مهارتی بین اداره کل آموزش‌وپرورش استان هرمزگان و موسسه راهبر دانش‌دریا امضا شد. در مراسم امضای این تفاهم‌نامه اعلام شد که با توجه به توسعه کمی، اکنون استان هرمزگان به‌دنبال تحقق اهداف کیفی است. امضای این تفاهم‌‌‌نامه یکی از این اقداماتی است که با تجهیز و به‌‌‌روزرسانی هنرستان‌‌‌های دریایی، فارغ‌‌‌التحصیلان این رشته‌‌‌ها به شایستگی‌‌‌های بالاتری برای ورود به بازار کار دست خواهند یافت. براساس برخی گزارش‌های منتشرشده، استان هرمزگان موفق شده است سهم ۵۵درصدی خود را در توسعه آموزش‌‌‌های فنی و حرفه‌‌‌ای محقق کند و یکی از اهداف اصلی این تفاهم‌‌‌نامه، تجهیز هنرستان‌‌‌ها و توانمندسازی نیروی انسانی در این حوزه است. باید در خاطر داشت که اولویت اصلی سال تحصیلی جدید، استانداردسازی آموزش‌‌‌های فنی و حرفه‌‌‌ای در هنرستان‌‌‌های دریایی استان است. همچنین اعلام شد که هدف اصلی این تفاهم‌‌‌نامه، ارتقای توان کارآفرینی و بهره‌‌‌مندی حداکثری هنرجویان از امکانات و آموزش‌‌‌های باکیفیت است.

برنامه‌ریزی برای توسعه هنرستان‌های دریایی
از طرف دیگر روزهای پایانی آذرماه سال جاری نیز با هدف ایجاد همکاری دوسویه در توسعه و ارتقای کیفیت آموزش‌های رشته‌های دریایی در هنرستان‌ها، گروه ادمیرال حامی هنرستان‌های دریایی شد. آن زمان در محل هنرستان دریایی شهر چابهار تفاهم‌نامه‌ای با حضور حسن بروشکی مدیرکل آموزش‌وپرورش سیستان و بلوچستان و فرشاد حائری، مدیرعامل موسسه راهبر دانش‌دریا به امضا رسید. در این تفاهم‌نامه موسسه راهبر دانش‌دریا به عنوان بازوی آموزشی گروه ادمیرال در ادامه پروژه طرح دریانورد متعهد شد در مسیر توسعه و ارتقای کیفیت آموزش‌ رشته‌های مکانیک موتورهای دریایی و ناوبری، تجهیز کارگاه‌های هنرستان‌ها، توانمندسازی هنرآموزان با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، ارائه مشاوره به عوامل اجرایی هنرستان‌ها برای دریافت استاندارد ایزو و جذب هنرجویان در مجموعه‌های بنادر و کشتیرانی فعالیت کند. همچنین موسسه راهبر دانش‌دریا در نظر دارد با اهدای دستگاه شبیه‌ساز سیمولاتور ناوبری به هریک از استان‌های دارای هنرستان‌های دریایی در مسیر توسعه مهارت‌آموزی در بین هنرآموزان نقش‌آفرینی کند. گروه ادمیرال همواره با تعهد به توسعه پایدار در سرتاسر کشور، پروژه‌های مسئولیت‌های اجتماعی خویش را اجرایی می‌کند.

فارغ‌التحصیلی سالانه 700دانش‌آموز
 دریانورد در کشور
در بند۶ سیاست‌های کلی نظام با محوریت دریامحور، ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، تامین سرمایه نیروی انسانی و مدیریت کارآمد تاکید شده است. البته حوزه دریایی بسیار گسترده بوده و مشاغل متعددی را شامل می‌شود. فروردین ماه سال جاری بود که برخی مسئولان سازمان بنادر و دریانوردی کشور اعلام کردند که هنرستان‌های مختلفی در حوزه علوم دریایی در کشور فعالیت رسمی دارند. آن زمان اعلام شد که هنرستان‌های علوم دریایی به علاقه‌مندان به این رشته‌ها، دیپلم دریانوردی اعطا می‌کنند و ظرفیت خوبی هستند برای آنکه نیروی انسانی مناسب در این زمینه تربیت شود و سالانه ۷۰۰دانش‌آموز دریانورد فارغ‌التحصیل می‌شوند.
تخصص‌های نیروی انسانی متعددی برای حوزه دریا مورد نیاز است؛ از سکوهای دریایی گرفته تا شناورهای دریایی و آموزش و تربیت دریانوردان شایسته و ماهر برای راهبری کشتی‌های اقیانوس‌پیمای بیش از ۳هزار تن و حتی کشتی‌های سبک. سازمان بنادر و دریانوردی در این زمینه برنامه‌های مهمی را در دستور کار دارد. همچنین رسالت اصلی سازمان بنادر در بحث تربیت نیروی انسانی، بیشتر متمرکز بر تربیت و آموزش دریانوردان است، اما از حوزه‌های دیگر نیز غافل نشده است به همین دلیل به وزارتخانه‌های متعددی مانند وزارت آموزش‌وپرورش و علوم و تحقیقات مراجعه شده و هنرستان‌های علوم دریایی ایجاد شده است.
هنرستان‌های دریانوردی دروس و آموزش‌های خود را در هماهنگی با سازمان‌ بنادر و دریانوردی با کنوانسیون‌های بین‌المللی منطبق کرده و فارغ‌التحصیلان این هنرستان‌ها ابتدا کار خود را در کشتی‌های زیر ۵۰۰تن آغاز و پس از آن مسیر ارتقا را طی کرده و در کشتی‌های بالای ۵۰۰تن و حتی کشتی‌های اقیانوس‌پیما فعالیت می‌کنند.

افزایش ظرفیت پذیرش هنرستان‌های دریایی
همه صاحب‌نظران و دست‌اندرکاران حوزه دریا معتقدند که در شرایط فعلی باید سن ورود به دریا کاهش یابد و یکی از مهم‌ترین راه‌های اجرایی کردن این مقوله آموزش رسمی دوره متوسطه است. از طرف دیگر در حال حاضر در استان‌های سواحل نیلگون خلیج همیشه فارس و دریای خزر مجموعاً ‌13هنرستان وجود دارد که از بین دانش‌آموزان مستعد و علاقه‌مند، بیش از 1200هنرجو را در دو پایه تحصیلی در رشته‌های گوناگون پذیرش کرده‌اند و در سال تحصیلی آینده این رقم نزدیک به 1800هنرجو در سه پایه پیش‌بینی می‌شود. جمهوری اسلامی ایران با توجه به سابقه خوب گذشته، راه نه‌چندان زیادی را در پیش دارد. یکی از شاخص‌های مهمی که در این فرآیند تأثیر دارد، انتخاب هنرجویان ورودی است که به لحاظ جسمی و استعدادسنجی به‌درستی به این رشته هدایت شوند. در این زمینه نظام جامع هدایت تحصیلی جایگاه ویژه‌ای دارد و نیازمند بررسی و مداقه بیشتر خاص این رشته‌هاست. همچنین با توجه به بین‌المللی بودن این رشته و فرصت کار در آب‌های بین‌المللی و ارتباط با کارکنان خارجی در داخل،‌ فراگرفتن زبان خارجی در طول دوره تحصیلی یکی از ملزومات است که هنرجویان و خانواده‌های آنان باید به‌درستی نسبت به آن اشراف و توجه داشته باشند.
چنانچه جمهوری اسلامی ایران بتواند استانداردهای بین‌المللی و ملی را در هنرستان‌های علوم و فنون دریایی پیاده کند و نام این هنرستان‌ها در لیست فهرست مراکز معتبر سازمان بین‌المللی دریایی قرار گیرد، برگ زرین دیگری به افتخارات جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین‌المللی افزوده خواهد شد. کارشناسان می‌گویند که در حال حاضر این امیدواری وجود دارد تا با همکاری دستگاه‌های متولی و ذی‌ربط و اجرای این طرح، ساختاری منسجم برای توانمندسازی و ارتقای سطح آموزشی و کیفی هنرستان‌های علوم و فنون‌ دریایی شاخه‌ فنی‌وحرفه‌ای کشور ایجاد شود و با توجه به تغییر نظام آموزشی و رویکرد «شایستگی‌محوری» با به‌روزترین استانداردهای ملی و بین‌المللی و نیاز ذی‌نفعان دریایی کشور انطباق پیدا کنند.

ضرورت آموزش دانش‌دریا در کشور
آموزش دریایی در کشور و از ابتدای شکل‌گیری به شکل امروزی با فراز‌ونشیب‌های زیادی همراه بوده است، به‌گونه‌ای که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی اعزام دانشجویان دریایی به خارج مناسب‌ترین و بهترین راه ممکن برای تربیت نیروی انسانی دریانورد بود، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی این نوع آموزش وارد مرحله جدیدی شد به‌طوری که با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، جذب و تربیت نیروی متخصص دریایی آغاز شد.
رشد صنعت کشتیرانی، نیاز به آموزش دریانورد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. طی سال‌های گذشته آموزش دریانورد جهت کشتی‌های تجاری از نظر کمی‌و‌کیفی رشد بسیار خوبی در کشور داشته است و در مقایسه با 30سال پیش که حدود 90درصد دریانوردان را اتباع خارجی و تنها 10درصد را دریانوردان ایرانی تشکیل می‌دادند، در حال حاضر حدود 85درصد دریانوردان ناوگان تجاری، ایرانی هستند. سطح علمی دریانوردان ایرانی در حال حاضر از استانداردهای لازم برخوردار است و با توجه به بازار کار بسیار خوب رشته دریانوردی در کشور و منطقه، دریانوردان ایرانی بلافاصله پس از کسب مدارک بین‌المللی جذب بازار کار می‌شوند. در حقیقت رشته دریانوردی از جمله رشته‌هایی است که فارغ‌التحصیل بیکار ندارد که همین موضوع جذابیت رشته دریانوردی را بیشتر می‌کند.