تعلل 20میلیون دلاری سازمان هواپیمایی کشور !
​​​​​​​گروه حمل‌ونقل-امید عباسی-  سوم‌خردادماه سال‌جاری و همزمان با افتتاح و آغاز به‌کار پروژه‌های وزارت راه‌وشهرسازی برخی رسانه‌ها از ورود دوفروند هواپیمای ایرباس جدید به ناوگان هواپیمایی ایران خبر دادند. این دوهواپیما در دولت قبل خریداری شده بودند. حتی مدتی قبل مهرداد بذرپاش، وزیر راه‌وشهرسازی در دولت سیزدهم موضوع اضافه‌شدن این دوهواپیمای ایرباس دست‌دوم به ناوگان حمل‌ونقل هوایی کشور را در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) اطلاع‌رسانی کرد تا دیگر کمتر افتخاری برای دولت چهاردهم باقی بماند. چندروز پس از اضافه‌شدن این دوهواپیما به ناوگان هوایی جمهوری اسلامی ایران، اما مشخص شد که خرید آن‌ها آنقدر افتخارآمیز هم نبوده است که وزیر دولت گذشته بخواهد آن را به نام خود ثبت کند.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) روز شنبه سوم‌خرداد از ورود دوفروند ایرباس A۳۳ به ناوگان خود در راستای تحول صنعت هوایی کشور خبر داد. این دوفروند هواپیمای مسافربری پهن‌پیکر ایرباس۳۳۰ سال ساخت۲۰۱میلادی که با واسطه عمان از چین برای ایران خریداری شده بودند، وارد کشور شدند.2 فروند ایرباس330 که اواخر دولت قبل خریداری شد، پس از 9ماه از سازمان هواپیمایی مجوز گرفت و وارد ناوگان هما شد. در این مدت ۱۲میلیون دلار بابت هزینه‌ پارکینگ و غیره، خسارت تحمیل شد. اگر هواپیماها به‌موقع می‌آمد هما ۸میلیون دلار در این مدت از آن‌ها درآمد عملیاتی کسب می‌کرد، اما با تصمیم نادرست وزیر راه و رئیس سازمان هواپیمایی ۲۰میلیون دلار برای کشور هزینه و‌ عدم‌النفع ایجاد شد.
موضوع واردات هواپیماهای دست‌دوم به ایران از اواسط دهه‌۹۰ و با شدت‌گرفتن تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی به‌طور برجسته مطرح شد. ایران در آن زمان توافق‌هایی با شرکت‌های هواپیمایی غربی و آسیایی داشت و با خرید هواپیماهای ایرباس و بوئینگ دست‌دوم، به‌دنبال خروج از وضعیت فرسودگی ناوگان هوایی خود بود و برای خروج از چالش کمبود ناوگان هوایی، در اسفند سال‌۱۳۹۷ سه‌فروند هواپیمای ایرباس(A۳۱۹) با ظرفیت ۱۵۰نفر که سال‌ ساخت آن‌ها پس از سال‌۲۰۰۰ بود، خریداری کرد. خرید این سه‌فروند؛ در واقع بخشی از توافق‌های شورای اقتصاد مبنی‌بر خرید ۲۸فروند هواپیما شامل ایرباس‌‌‌‌‌‌‌های نو و دست‌دوم بود. در آن زمان اعلام شد که از میان ۲۸فروند هواپیما خریداری‌شده، دوفروند ایرباس A۳۳۰ نو، یک فروند ایرباس A۳۲۱ نو، پنج‌فروند ایرباس دست‌دوم و سه‌فروند دیگر به‌عنوان هواپیماهای دست‌دوم توسط ایران‌ایر و دوفروند نیز توسط هواپیمایی معراج خریداری خواهد شد.
پس از امضای برجام، ایران توانست چند قرارداد برای خرید صدها فروند هواپیما از بوئینگ، ایرباس و ای‌‌‌‌‌‌‌تی‌‌‌‌‌‌‌آر منعقد کند و سه‌هواپیمای ایرباس جدید و ۱۳فروند ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آر نیز تحویل گرفت؛ اما با خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌های صنعت هوایی، تحویل این سفارش‌ها متوقف شد و ایران دوباره با کمبود قطعات و خروج بخش بزرگی از ناوگان هوایی خود از چرخه عملیاتی مواجه شد.
در دولت سیزدهم نیز واردات هواپیماهای ایرباس A۳۲۰ و A۳۱۹، بوئینگ۷۳۷ و نیز هواپیماهای دست‌دوم از کشورهای دیگر همچون نیجریه و روسیه آغاز شد. بنابر آخرین آمار رسمی اعلامی از سوی سازمان هواپیمایی کشوری، در طول عمر نیمه‌‌‌‌‌‌‌تمام دولت سیزدهم، ۱۰۰هواپیما در سه‌گروه هواپیمایی وارد شده که از این تعداد، ۷۵فروند، هواپیمای سنگین مسافری بوده ‌است، اما از این تعداد تنها ۴۷فروند هواپیما در حال‌حاضر فعال است و بقیه به‌عنوان انبار قطعات یدکی مورد‌نیاز برای اورهال دوره‌‌‌‌‌‌‌ای سایر هواپیماها مورد بهره‌‌‌‌‌‌‌برداری قرار می‌گیرد.

مقدمات ورود 2ایرباس دست‌دوم و گران
مقدمات ورود این دوفروند هواپیما به ناوگان هوایی کشور از دوسال گذشته آغاز شد. آنطور که ایلنا در گزارشی نوشته است، این فرایند توسط یک شرکت گمنام چینی تحت عنوان «هاکان انرژی» بابت تهاتر نفت ایران انجام شده است. نکته دیگر این است که چین هواپیماهایی که هریک از آن‌ها کمتر از ۳۰میلیون دلار ارزش دارند را به قیمت ۱۱۶میلیون دلار با نفت ایران تهاتر کرده است. در این میان ادعاهایی وجود دارد مبنی بر اینکه به همراه این دوفروند هواپیما که با احتساب هزینه‌تراشی‌های تحریم، در مجموع کمتر از ۶۰میلیون دلار ارزش دارند، قطعاتی هم وارد کشور شده که تاکنون جزئیاتی از آن منتشر نشده است. پیگیری‌هایی از سازمان هواپیمایی کشوری مشخص می‌کند که مسئولیت قیمت‌گذاری با این سازمان نیست و هواپیماها توسط شرکت هما خریداری شده‌اند. از سوی دیگر، در حالی برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی سعی دارند این موضوع را به دولت چهاردهم نسبت دهند که به‌طور مشخص خرید این هواپیماها در دولت سیزدهم و زمان وزارت مهرداد بذرپاش صورت گرفته است؛ موضوعی که بذرپاش در صفحه شخصی خود در ایکس آن را تایید کرده است.
برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که قیمت متوسط یک ایرباس A۳۳۰ کارکرده، ۱۸میلیون دلار است. همچنین قیمت یک ایرباس A۳۳۰-۲۰۰ یا A۳۳۰-۳۰۰ دست‌دوم با حدود ۱۰ تا ۱۵سال کارکرد در بازار جهانی به‌طورمعمول بین ۲۰میلیون تا ۴۰میلیون دلار با توجه به شرایط هواپیما قیمت‌گذاری شده است. برای مثال، یک A۳۳۰-۲۰۰ با سال ساخت ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ و در شرایط خوب حدود ۲۵میلیون تا ۳۵میلیون دلار قیمت دارد. مدل‌های A۳۳۰-۳۰۰ ممکن است کمی گران‌تر باشند. همچنین یک A۳۰۰-۳۰۰ که پیش‌تر توسط شرکت‌هایی مانند China Southen وAir China استفاده شده، ممکن است در محدود ۳۰ تا ۴۰میلیون دلار معامله شود.

واکنش یک مقام مسئول بدون نام
طی روزهای گذشته یک مقام ارشد سازمان هواپیمایی بدون ذکر نام در گفت‌وگویی با «اقتصاد معاصر» ادعای گران‌فروشی را نادرست و فاقد مستندات دانست و گفت: بهای منتشرشده در برخی گزارش‌ها مبنی بر پرداخت ۱۱۶میلیون دلار برای خرید هر فروند هواپیمای ایرباس A۳۳۰ از سوی ایران، صحت نداشته و از اساس کذب است. به گفته وی، فرایند خرید این دوفروند هواپیما با نظارت دقیق کارشناسی انجام شده است، این دوهواپیما به همراه ۴دستگاه موتور اضافه، با تأیید کارشناسان شرکت هما، سازمان هواپیمایی کشوری و اخذ نظر کارشناس رسمی دادگستری خریداری شده‌ است. با توجه به سال ساخت و مشخصات فنی این دوفروند ایرباس A۳۳۰، قیمت آن‌ها مشخص، قابل محاسبه و شفاف بوده و هرگونه ادعای خلاف آن فاقد پشتوانه کارشناسی است. وی همچنین تأکید کرد: خرید و ورود هواپیما در شرایط تحریمی و محدودیت‌های موجود، فرآیندی پیچیده، فنی و تخصصی است که با تلاش متخصصان شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران در راستای توسعه ناوگان و افزایش توان عملیاتی شرکت انجام شده است. این مقام آگاه با تأکید بر اینکه در فضای نقد عملکرد تخصصی و فنی وزارت راه و شهرسازی در دولت چهاردهم برای فرار از پاسخگویی و شفافیت این موارد برای انحراف اذهان از موضوعات جدی و مورد نظر مردم تصریح کرد: چنانچه نگارنده یا مدعیان این گزارش توانایی خرید و انتقال هواپیمای ایرباس A330 با قیمت ۳۰ میلیون دلار را دارند، بهتر است به‌جای انتشار ادعاهای غیرواقعی، نسبت به انجام این اقدام در عمل پیش‌قدم شوند.

اعلام موضع سازمان هواپیمایی
سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری در واکنش به ادعای خرید دوفروند هواپیمای جدید ایرباس هما با قیمت ۱۱۶میلیون دلار، گفت: نمی‌توانیم صرفاً براساس عدد و رقم‌هایی که اعلام می‌شود قضاوت کنیم. رمضانی در نشست خبری با اشاره به ورود این دوهواپیما، درباره قیمت خرید آن‌ها گفت: نمی‌شود فقط بگوییم مثلاً چینی‌ها چنین مبلغی را پرداخت کرده‌اند یا نه؛ بدون سند نمی‌توان اظهارنظر دقیق کرد. اگر قرار است قضاوتی صورت گیرد، باید بر مبنای مدارک و مستندات باشد. سازمان هواپیمایی نمی‌تواند صرفاً بر اساس ادعاها یا ارقام اعلامی، درباره عملکرد یا هزینه‌کرد شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) اظهارنظر کند. وی افزود: با توجه به سال ساخت و مشخصات فنی ایرباس‌های هما، قیمت آن‌ها مشخص و قابل محاسبه است و هرگونه ادعای خلاف آن فاقد پشتوانه کارشناسی است. خرید و ورود هواپیما در شرایط تحریمی و محدودیت‌های موجود، فرایندی پیچیده، فنی و تخصصی است.

واسطه‌های خرید هواپیمای کارکرده
در این میان تجارت نیوز نیز در گزارشی اورده است که شرکت هما توانسته است دو فروند هواپیمای پهن‌پیکر ایرباس A330-243 متعلق به شرکت هواپیمایی هنگ‌کنگ ایرلاینز را از طریق مسقط وارد کشور کند. در همین حال، شرکت‌های ماهان‌ایر و کاسپین نیز یک فروند هواپیمای RJ100 و دو فروند بوئینگ 737-300 را از طریق اندونزی به ایران وارد کردند. در این گزارش همچنین آمده است که پیش از این دو فروند هواپیمای انگلیسی دو میلیون دلاری از طریق چین به قیمت 11 میلیون دلار به شبکه هوایی کشور وارد شده بود. با این وجود، گران‌فروشی دوباره هواپیما توسط چین بعید به نظر نمی‌رسد.
دو فروند هواپیمای ایرباس A330 در دولت سیزدهم و از آن طرف در زمان دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، خریداری شده‌اند، اما پس از آن وارد ایران شدند. گزارش‌ها حاکی از آن است که برنامه‌هایی برای واردات یک فروند دیگر ایرباس A330-243 و یک فروند هواپیمای باری بوئینگ 747-400 در دست اجراست و انتظار می‌رود این هواپیماها از طریق عمان و اندونزی وارد شوند. در سه سال گذشته، شرکت ماهان‌ایر با چند شرکت اندونزیایی از جمله PT Asia Global همکاری کرده و حداقل ۱۲ فروند هواپیما را وارد ایران کرده است؛ از جمله دو فروند ایرباس A340-211 متعلق به نیروی هوایی فرانسه، پنج فروند امبرائر ERJ-145LR، سه فروند Avro EJ85 و دو فروند RJ100. در رابطه با قیمت و هزینه خرید این هواپیماها هنوز اطلاعاتی در دست نیست.دولت یازدهم و دوازدهم با امضای قرارداد خرید هواپیما از سوی ایران‌ایر به عنوان ایرلاین حامل پرچم کشورمان از دو شرکت بزرگ هواپیماسازی دنیا شامل ایرباس و بوئینگ، قرارداد خرید ۲۰۰ فروند هواپیما شامل ۱۰۰ فروند انواع ایرباس، ۸۰ فروند انواع بوئینگ و ۲۰ فروند ای تی آر ۷۲-۶۰۰ به امضا رسید که تنها ۲ فروند ایرباس A۳۳۰-۲۰۰، یک فروند ایرباس A۳۲۱ و ۱۳ فروند ای تی آر وارد شد. براساس اطلاعات منابع بین‌المللی، قیمت فهرست رسمی یک فروند ایرباس A330 نو حدود ۲۴۱.۷ میلیون دلار است و نسخه‌های A330neo با قیمت‌هایی بین ۲۶۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار عرضه می‌شوند. قیمت میانگین ایرباس A330 کارکرده نیز حدود ۱۸ میلیون دلار اعلام شده و نرخ اجاره ساعتی آن بین ۲۰ تا ۳۰ هزار دلار برآورد می‌شود.