«رسوب کالا در گمرکات» از جمله نتایج خودتحریمی‌هایی است که به دنبال دست‌اندازهای بوروکراتیک و برخی سازوکارهای سرعت‌گیر، سالیانِ سال موجب کند شدن ترخیص کالاها به‌ویژه کالاهای اساسی از گمرکات می‌شد. این روند اما در ماه‌های اخیر با ریل‌گذاری‌های جدید تغییر کرده است.
سیدابراهیم رئیسی در گفت‌وگوی تلویزیونی اخیر خود به موضوع «تامین کالاهای اساسی» پرداخت و این مساله را یکی از مهمترین دغدغه‌های اولویت‌دار دولت در ۱۰۰ روز آغاز به کار خود برشمرد و گفت: «در زمانی که دولت را تحویل گرفتیم، ذخایر کالاهای اساسی نگران‌کننده بود و باید رفع نگرانی می‌شد». اشاره رئیس‌جمهوری به ذخایر کالاهایی همچون گندم بود که اگرچه به دلیل استرتژیک بودن، هیچ‌گاه آماری از میزان ذخایر آن اعلام نمی‌شود، اما کاهش برداشت محصول داخلی به دلیل افت ۵۲ درصدی بارش‌ها از ۳۰۳ میلیمتر در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ به ۱۴۵ میلیمتر در سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ قابل پیش‌بینی بود.
 افت بارش‌ها سبب کاهش تولید محصولات
 شده است
از طرف دیگر، تامین این کالاها از منابع خارجی نیز به‌دلیل روان نبودن مراحل ثبت سفارش، تخصیص ارز، تامین ارز و ترخیص کالا از گمرکات، با افتی قابل توجه مواجه شده بود؛ چنانکه براساس آمارها، در ماه‌های نخستین امسال، واردات پنج قلم کالاهای اساسی از جمله دانه‌های روغنی، جو، ذرت، گندم و ... که مشمول ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌شدند از نظر ارزشی حدود ۲۲ درصد و ۲۰ قلم کالای ضروری از جمله دام سنگین و سبک، جوجه، گوشت مرغ، شیرخشک، کره، حبوبات، برنج، شکر خام نیشکری، ‌کودهای معدنی و شیمیایی و ... حدود ۴۱ درصد نسبت به مدت مشابه پارسال کاهش داشت.
رئیس دولت سیزدهم البته این نوید را داد که «امروز تامین کالاهای اساسی به حد قابل قبولی رسیده که نگرانی نداریم و در حوزه گندم هم مشکلی نیست و نگرانی از این جهت وجود ندارد».
بازشدن درهای گمرک برای خروج
 کالاهای دپو شده
«کاوه زرگران» رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران که سال‌هاست در زمینه صنایع غذایی فعالیت دارد و اکنون نیز ریاست انجمن تامین‌کنندگان غلات کشور را برعهده دارد در گفت‌وگو با پژوهشگر ایرنا بر تسهیل واردات کالاهای اساسی در هفته‌های اخیر صحه گذاشت و افزود: چند هفته اخیر واردات کالاهای اساسی به کشور تسهیل شده و پرونده‌هایی که بیش از هفت ماه منتظر ارسال از وزارت جهادکشاورزی به بانک مرکزی برای تخصیص ارز بود، در همکاری وزارت جهاد و بانک مرکزی به نتیجه رسیده است و به این ترتیب حجم زیادی از کالاهای اساسی امکان تخصیص ارز و ترخیص از گمرک را پیدا کرد. عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اضافه‌کرد: پرونده واردات کالاها باید ابتدا توسط دستگاه مربوط که درحال حاضر وزارت جهاد کشاورزی است، بررسی و توسط این وزارتخانه به بانک مرکزی ارسال شود تا در نوبت تخصیص ارز قرار گیرد که این زمان بررسی، در چند ماه گذشته بسیار طولانی بوده اما این روند پس از تغییرات در وزارت جهاد در هفته‌های اخیر سرعت بیشتری پیدا کرده است و نتیجه آن، ترخیص وزنی بیشتر کالاهای اساسی و در نهایت بهبود وضعیت تنظیم بازار نسبت به نیمه اول سال خواهد بود.
به گفته وی، امروز وضعیت تامین نهاده‌های دامی مطلوب است و با توجه به میزان ذخایر کشور در هفته‌های پیش رو، نگرانی وجود ندارد و بخش خصوصی و بخش دولتی در کنار هم حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را به‌گونه‌ای مطلوب اجرایی خواهند کرد.
از زرگران در خصوص کاهش ذخایر برخی کالاهای اساسی از قبیل گندم در ماه‌های گذشته پرسیدیم و آخرین وضعیت شرایط کنونی را جویا شدیم که پاسخ داد: امسال با توجه به کاهش برداشت گندم در کشور (به دلیل کاهش بارندگی ها) نیاز به واردات گندم بیشتر از سال گذشته شده است؛ به این ترتیب که از ۱۲ میلیون تن نیاز کشور به گندم، ۴.۵ میلیون تن در داخل تولید و از کشاورزان خریداری شده و ۸ میلیون تن از نیاز کشور باید از طریق واردات تامین شود. همچنین تا کنون ۴.۵ میلیون تن گندم خارجی نیز از منابع خارجی خریداری و به کشور وارد شده است.
زرگران در پاسخ به این پرسش که آیا سه چهار ماه پیش در زمینه ذخایر گندم با مشکل مواجه بودیم؟ گفت: میزان ذخایر گندم به‌عنوان یک کالای استراتژیک به طور رسمی اعلام نمی‌شود اما نسبت به خریدهایی که انجام شده بود و کاهش برداشت محصول داخلی و همچنین نیاز کشور، می‌توان این حدس را زد که ذخایر گندم کشور مشابه سال‌های پیش نبوده است.
او ادامه داد: در مورد کالاهایی همچون غلات، نهاده‌های دامی و حتی روغن، امروز می‌توان گفت میزان ترخیص وزنی در همه اقلام نسبت به سال گذشته در مدت هشت و نیم ماهه (یعنی نیمه آذرماه) بیشتر شده و نیاز کشور به طور کامل تامین شده است. براساس آمارها، جمع ترخیص ۶ قلم کالاهای اساسی مهم یعنی روغن خام، دانه‌های روغنی، کنجاله سویا، جو، ذرت و گندم تا پایان آبان‌ماه نسبت به مدت مشابه پارسال در مجموع ۴.۱ درصد افزایش ترخیص وزنی داشتیم.
واردات روغن خام، دانه‌های روغنی، کنجاله سویا، جو و گندم با رشد ۱۵ تا ۷۰ درصدی همراه بوده که دلیل آن، تسهیل تجارت و کاهش بوروکراسی موجود در وزارت جهاد کشاورزی است که در این دو ماهه اتفاق افتاده و در کنار آن تامین ارزی که توسط بانک مرکزی صورت گرفته و به ترخیص کالاها منجر شده است.
به گفته وی، در این بین فقط واردات ذرت، منفی ۲۱ درصد کاهش داشته اما روغن خام، دانه‌های روغنی، کنجاله سویا، جو و گندم با رشد ۱۵ تا ۷۰ درصدی همراه بوده که دلیل آن، تسهیل تجارت و کاهش بوروکراسی موجود در وزارت جهاد کشاورزی است که در این دو ماهه اتفاق افتاده و در کنار آن تامین ارزی که توسط بانک مرکزی صورت گرفته و به ترخیص کالاها منجر شده است.