میترا سعیدی کیا - استفاده از فناوری در صنعت شیلات و آبزی پروری می تواند زمینه ساز تامین امنیت غذایی دریایی شود و ضمن افزایش تولید و بهره وری به صیانت از ذخایر ملی کمک کند. به گزارش اقتصادسرآمد، «شیلات» یکی از صنایع مهم کشور است که به تازگی مورد توجه اکوسیستم فناوری و نوآوری قرار گرفته است. واکسن «یرسینیوزیس» توسط اعضای هیأت علمی جهاددانشگاهی ساخته شده است. دکتر احمد عرفان منش عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی و مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: ماهی‌های سردآبی دچار بیماری دهان قرمز آنتروباکتریایی (یرسینیوزیس) با عامل باکتریایی یرسینیا راکری می‌شوند که اکثر مزارع پرورش ماهی در کشور را درگیر کرده است، لذا درصدد برآمدیم واکسنی برای این بیماری تولید کنیم.عرفان منش خاطر نشان کرد: متأسفانه در هر فصلی و در هر سنی این ماهیان با چنین بیماری‌هایی درگیر می‌شوند که این باعث خسارت‌هایی برای صنعت آبزی پروری خواهد شد؛ این بیماری خصوصاً در فصل سرما با سایر بیماری‌ها در ماهیان سردابی همراه می‌شود که این موضوع مزارع آبزی پروری را متضرر می‌کند.وی با تاکید بر اینکه اکنون دانش فنی تولید و ساخت این واکسن را به دست آورده‌ایم، افزود: در حال حاضر این واکسن مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از بروز بیماری در ماهیان سردابی جلوگیری کند.بر اساس گفته مدیر این شرکت دانش بنیان، سالیانه ۱۵۰۰ لیتر از این واکسن به فروش می‌رسد. این واکسن در مقابل استفاده از آنتی بیوتیک ها و نمونه‌های وارداتی آن از هزینه پایینی برخوردار است. این واکسن با سویه های بومی کشور به تولید رسیده و سطح بالایی از ایمنی اختصاصی و غیر اختصاصی در بدن ماهی را ایجاد می‌کند؛ از آنجایی که دانش فنی این محصول بومی است امکان تغییر سویه ها با بروز سویه های جدید به صورت اقتصادی و کم هزینه وجود دارد.
خوراکده خورشیدی ماهی و میگو در قفس‌های دریایی
از دیگر محصولاتی که محققان یک واحد فناور توانسته اند در حوزه شیلات به تولید برسانند دستگاه «خوراکده خورشیدی ماهی و میگو در قفس‌های دریایی» است که هزینه‌های خوراک‌دهی را به میزان زیادی کاهش داده است. این دستگاه موجب تغذیه درست و رشد ماهیان می‌شود و بازار خوبی دارد.این دستگاه خوراک دهنده تمام اتوماتیک با نرم افزاری که متناسب آن طراحی شده می‌تواند از راه دور ماهی و میگو در قفس‌های دریایی را کنترل کند. این سیستم ضمن برقی بودن، مجهز به پنل خورشیدی است و بر اساس برنامه ریزی های مشخصی غذادهی به آبزیان را طی روزهای مختلف بدون دخالت انسان انجام می‌دهد. پنل مونوکریستال خورشیدی این دستگاه، با عمر مفید ۱۰ سال در قدرت‌های ۱۰۰ - ۵۰۰ وات و شاسی متحرک برای تنظیم جهت دهی به سمت خورشید طوری طراحی شده که نصب و جداسازی آن آسان است.این سیستم در جنوب و شمال کشور برای هر نوع ماهی قابل استفاده است و بدون هدررفت زمان، تغذیه ماهیان را انجام می‌دهد. علاوه بر اینها مجهز به پروگرمر است که با قابلیت برنامه ریزی و کنترل توسط گوشی تلفن همراه توسط مدیر می‌تواند به ۱۰ کاربر گزارش دهد.خوراکده خورشیدی ماهی و میگو در قفس‌های دریایی دارای سنسور کنترل سطح و گزارش خالی شدن و پر شدن مخزن غذاست. این دستگاه به دلیل دقت در وعده‌های غذادهی موجب شرطی شدن سیستم هاضمه آبزیان شده و آنها اماده هضم و جذب غذا می‌شوند که این موجب رشد یکنواخت ماهی‌ها خواهد شد. استفاده از این سیستم می‌تواند در هزینه‌های نیروی انسانی و سوخت شناور قفس‌های پرورش ماهی تا ۲۰ لیتر صرفه جویی کند. اکنون این دستگاه ساخته شده و در شمال و جنوب کشور به بهره برداری رسیده است.
دستگاه گندزدا و تصفیه آب استخرهای تکثیر و پروش آبزیان
یکی از محصولات دیگری که در نمایشگاه ایران ساخت در رویداد ارائه نیازهای صنعت شیلات توسط شرکت‌های دانش بنیان معرفی شد، «دستگاه گندزدا و تصفیه آب استخرهای تکثیر و پرورش آبزیان» بود.حمیده شیرودی مدیرفروش یک شرکت دانش بنیان به خبرنگار مهر درباره این محصول گفت: در این شرکت، اُزون(Ozone) ژنراتوری طراحی شده که آب ورودی مزارع پرورش ماهی را ضدعفونی می‌کند؛ با توجه به کم آبی کشور، تولید و بهره مندی از این دستگاه بسیار مورد اهمیت است.وی با بیان اینکه این دستگاه نمونه داخلی ندارد، گفت: از این دستگاه در مزارع پرورش ماهی استفاده می‌شود و یک سوم نمونه خارجی خود قیمت دارد. از ویژگی‌های این محصول می‌توان به گندزدایی و تصفیه آب استخرهای تکثیر و پرورش آبزیان، اشاره کرد. همچنین استفاده از ازون می‌تواند جایگزین هر ماده ضدعفونی کننده دیگر باشد که به این واسطه انگل، ویروس، باکتری، قارچ، تخم خزه، جلبک و تمامی میکروارگانیسم ها از آب مزارع پرورش ماهی به صورت کامل حذف می‌شود.شیرودی اظهار داشت: استفاده از دستگاه ازون-آب مانع از تخلیه استخر جهت شستشو و از بین بردن جلبک‌ها اکسید کننده املاح مزاحم می‌شود و همین موضوع تأثیر زیادی در کاهش مصرف آب و سلامت آبزیان دارد.وی با بیان اینکه ازون آب باعث کاهش بیماری ماهی‌ها، تلفات آنها و افزایش میزان اکسیژن محلول در آب می‌شود، عنوان کرد: از این سیستم می‌توان در مراکز میگو پروری و مولد سازی میگو استفاده کرد.
تولید قفس پرورش ماهی با قدرت دوام در طول موج بالا
از جمله دستاوردهای محققان کشور در زمینه شیلات، می‌توان به قفس‌های پرورش ماهیان جنوب و شمال کشور اشاره کرد که روز به روز ویژگی‌های آن را توسعه می‌دهند. این قفس‌ها که تاکنون نمونه‌های خارجی شأن در کشور بوده می‌توانند تا ارتفاع و طول موج تا ۶ متر دوام بیاورد. محققان این پروژه درصدد هستند دوام تا ۱۰ متر را به ویژگی‌های این قفس‌های ماهی ایران ساخت اضافه کنند.رامتین نوروزی مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه هدف ما در این شرکت، بومی سازی قفس پرورش ماهی در دریا بوده است، گفت: با آغاز روند مطالعات و بازدیدهای مزارع موجود و تحلیل کارایی اجزا قفس به این نتیجه رسیدیم که نیاز امروز صنعت آبزی‌پروری علاوه بر ساخت قفس، تجهیزات عملیاتی موردنیاز در مزارع پرورش ماهی است.وی با بیان اینکه در همین راستا قفس‌های شناور و مغروق پرورش ماهی همچون براکت سه کاناله تزریقی را طراحی کردیم، افزود: برای ساخت این قفس‌ها آزمایشات مختلفی همچون «تست تحت شرایط باد و موج توأمان»، «تست در آزمایشگاه ملی دریایی ایران»، «تست در شرایط معادل جریان یک متر بر ثانیه و موج با ارتفاع ۳.۵ متر توأمان» را انجام دادیم که خوشبختانه با موفقیت انجام شد.
نوروزی گفت: پرورش ماهی در قفس یکی از روش‌های متراکم پرورش ماهی است که علاوه بر امکان تراکم بسیار بالا، هزینه سرمایه گذاری پایین‌تری در مقایسه با سایر روش‌های متراکم را دارد که با مصرف بسیار پایین آب شیرین (نزدیک به صفر) و امکان استفاده از محیط طبیعی دریا برای رشد و نمو بهینه ماهیان را فراهم می‌آورد.به گفته وی با استفاده از این قفس‌ها، خدمات تصفیه آب، اکسیژن رسانی، کنترل کیفیت و کنترل دما رایگان انجام می‌شود.این فعال فناور با تاکید بر اینکه با توجه به محیط مناسب پرورش، رشد ماهیان بیشتر می‌شود و کیفیت محصولات تولیدی در مقایسه با سایر روش‌های مشابه پرورش، بهتر خواهد بود، ادامه داد: کشور ایران با دارا بودن خطوط ساحلی طولانی در شمال و جنوب، امکان تولید سالیانه قریب به یک میلیون تن ماهی از طریق پرورش در قفس‌های دریایی را دارد که این موضوع می‌تواند به تأمین امنیت غذایی، توسعه مناطق ساحلی و مرزی، توسعه اشتغال پایدار و توسعه اقتصادی کشور کمک کند.
نوروزی با بیان اینکه قفس‌های ساخته شده در این شرکت تاکنون در بوشهر و هرمزگان مورد استفاده قرار گرفته و اکنون در قشم و بندرعباس دو پروژه در حال اجراست، گفت: ماهی «صبیتی» و «سی باس» از جمله ماهی‌های جنوبی و قزل آلا ماهی در شمال ایران با این قفس پرورش داده شده اند.
مدیرعامل این شرکت دانش بنیان با بیان اینکه هر قفس ظرفیت پرورش ۱۲۵ تن ماهی را دارد و تا طول و ارتفاع موج ۶ متر دوام می‌آورد، افزود: بنا داریم پروژه را گسترش دهیم به طوریکه این قفس‌ها تا طول و ارتفاع موج ۱۰-۱۲ متر دوام بیاورند که این موضوع نیازمند حمایت‌های
 دولتی است.