راه‌آهن رشت-آستارا سال 2026 تامین مالی و وارد فاز اجرایی می‌شود
​​​​​​​گروه حمل‌ونقل- روزهای ابتدایی مهرماه سال‌جاری بود که فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی در جمع خبرنگاران از تعیین رقم وام ١.۶میلیارد دلاری روسیه برای این پروژه خبر داد؛ تسهیلاتی که طبق مذاکرات انجام‌شده و برنامه‌ریزی صورت‌گرفته، قرار است شامل ساخت ریل و ساخت ناوگان شود. از طرف دیگر، طی هفته‌های گذشته با فعال‌شدن اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه اقتصاد جمهوری اسلامی ایران نگرانی‌هایی درباره تخصیص تسهیلات روسیه برای احداث خط‌آهن رشت-آستارا ایجاد شد که سرنوشت این وام را در ابهام قرار داده بود. این در حالی است که مسئولان وزارت راه و شهرسازی بارها درباره اتمام تملک اراضی پروژه راه‌آهن رشت-آستارا تا پایان سال‌جاری وعده‌هایی را مطرح کرده‌اند و با توجه به تمایل و علاقه روسیه به راه‌اندازی سریع‌تر این خط‌آهن، احتمال نهایی‌شدن این پروژه را افزایش داده بود. 
به گزارش اقتصادسرآمد، در چنین شرایطی است که روز گذشته‌(سه‌شنبه 13آبان‌ماه) امین ترفع، رییس مرکز امور بین‌الملل وزارت راه و شهرسازی در گفت‌وگو‌ با «ایلنا»، از آغاز علمیات اجرایی پروژه راه‌آهن رشت-آستارا از ابتدای سال‌۲۰۲۶ خبر داد. براساس صحبت‌های مطرح‌شده از سوی رییس مرکز امور بین‌الملل وزارت راه و شهرسازی؛ از ابتدای سال‌۲۰۲۶ تمام اراضی این پروژه به طرف روس تحویل می‌شود و قرارداد اجرایی هم تا آن زمان منعقد شده، بنابراین این پروژه با تامین مالی روسیه عملا از ابتدای سال‌۲۰۲۶ باید وارد فاز اجرایی شود.
تعیین زمان ابتدای سال آینده میلادی‌(2026) برای تامین مالی فاز اجرایی پروژه بین‌المللی راه‌آهن رشت-آستارا در حالی از سوی رئیس مرکز امور بین‌الملل وزارت راه و شهرسازی مطرح شده است که او کمتر از یک‌ماه پیش در گفتگویی اعلام کرده بود که تا این لحظه از سمت روسیه درباره صرف‌نظر از تامین مالی این پروژه چیزی نشنیده‌ایم. موافقت‌نامه‌ای با روسیه درباره تامین مالی پروژه داریم و هنوز پیامی از روسیه برای توقف روند تامین مالی دریافت نکرده‌ایم و تا این لحظه اسنپ‌بک تاثیری روی این موضوع نداشته است.
در مردادماه سال‌جاری نیز جبارعلی ذاکری، مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و روشن رستم‌اف، مدیرعامل راه‌آهن جمهوری آذربایجان از این پروژه بازدید و درباره راهکارهای عملیاتی برای شتاب‌بخشی به اجرای این پروژه گفت‌وگو کردند و دوکشور برای اتمام پروژه پایانه ریلی آستارا تا پایان سال میلادی جاری‌(۲۰۲۵) به توافق رسیده بودند.

ترسیم سطح مشارکت روس‌ها
احداث پروژه ریلی رشت-آستارا قدمتی بیست‌و‌چندساله دارد. در تمامی این سال‌ها این پروژه به دلایل متعددی از جمله ابهام در نحوه اجرای پروژه، تحریم ایران، تملک اراضی مسیر، مشکلات محیط‌زیستی از جمله تخریب‌‌‌‌‌‌ درختان جنگل گیسوم و عبور از زمین‌‌‌‌‌‌های کشاورزی حاصلخیز تاکنون به سرانجام نرسیده‌ است. از سوی دیگر، روس‌ها نیز که در سال‌۱۴۰۲ و طی یک تفاهم با ایران قرار بود اجرای پروژه را به‌دست گیرند، به دلایلی از جمله مشکلات تامین مالی از سرمایه‌گذاری عقب‌نشینی کردند. به‌علاوه، روس‌ها به این دلیل که نقشه‌راه‌‌‌‌‌‌آهن رشت-آستارا بخشی از مرغوب‌ترین زمین‌‌‌‌‌‌های کشاورزی این منطقه را از بین می‌برد و همچنین عدم‌تملک اراضی، تمایلی برای حضور در این پروژه نداشتند.
مدتی قبل بود که سه‌کشور ایران-روسیه-آذربایجان توافق کردند که با رفع گلوگاه‌های مرزهای مشترک سه‌کشور، ظرفیت جاده‌ای برای جا‌به‌جایی بار به ۱۵میلیون تن برسد و به‌طور مجموع با شیوه‌های مختلف حمل‌ونقل، ظرفیت در شاخه غربی کریدور شمال-جنوب به ۳۰میلیون تن بار می‌رسد. همچنین بخش دیگری از مذاکرات درباره همکارهای زیرساختی بود و قرار بر این شد که پل کلاله در کریدور ارس تا پایان سال تکمیل شود و عملیات اجرایی پایانه آستارا هم تا پایان سال به اتمام برسد. 
از دیگر توافقات درباره پروژه راه‌آهن رشت-آستارا این بود که تاکنون تملک اراضی ۸۵کیلومتر این پروژه به پایان رسیده و قرار است تا پایان سال تمام اراضی مسیر به تملک درآید. آنطور که امین ترفع، رییس مرکز امور بین الملل وزارت راه و شهرسازی می‌گوید: موضوع دیگر تامین مالی پروژه راه‌آهن رشت-آستارا بود، وام روسیه به ایران برای این پروژه وام صادراتی است به این معنا که پیمانکار طرف روسی در قالب وام عملیات اجرایی پروژه را انجام می‌دهد. او تاکید کرد: قیمت این پروژه ۱.۶میلیارد یورو تعیین شده و وام صادراتی روسیه به صورت دوره‌ای پرداخت می‌شود از این‌رو باید ارزیابی شود که برای سال اول چه مقدار از این اعتبارات وام مورد نیاز بوده و بازپرداخت این وام ۱۰ساله و با نرخ سود ۳درصد است.

اهمیت تسریع اجرای پروژه 
خط‌آهن رشت-آستارا به طول ۱۶۲‌کیلومتر در شاخه غربی کریدور بین‌المللی شمال-جنوب واقع است و خطوط ریلی ایران و جمهوری‌آذربایجان را در گذرگاه مرزی واقع در منطقه آستارا به هم متصل می‌کند. این خط ریلی به‌عنوان یکی از پروژه‌های مهم ریلی با سرعت ۱۶۰‌کیلومتر بر ساعت برای قطارهای مسافری و ۱۲۰‌کیلومتر بر ساعت برای قطارهای باری طراحی شده ‌است.
در این مسیر، یک تونل به طول ۱۹۶۰متر احداث خواهد شد و ۶۳پل بزرگ به طول مجموع ۴۱‌کیلومتر طراحی شده‌ است. همچنین8ایستگاه در این پروژه پیش‌بینی‌شده که شامل 3ایستگاه مسافری درجه دو و پنج ایستگاه مسافری درجه سه است. این پروژه قطعه باقیمانده از شاخه غربی کریدور شمال-جنوب است که در صورت تکمیل، یکپارچگی اتصال شبکه ریلی ایران، جمهوری‌آذربایجان و روسیه برقرار خواهد شد و به‌عنوان یک مسیر مهم ترانزیتی در حوزه ترانزیت، قابلیت بهره‌‌‌‌‌‌برداری خواهد داشت.
با وجود شتاب گرفتن مراحل اجرایی این پروژه در سال‌جاری، اما نسبت به ضرورت احداث آن دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. اهمیت تکمیل کریدور شمال-جنوب و نقش آن در اتصال کشورهای جنوب و جنوب‌شرقی آسیا به روسیه، اروپا و کشورهای حوزه قفقاز و در «شاخه شرقی» کشورهای حوزه‌CIS به آب‌های آزاد، کشورهای حوزه خلیج‌فارس و قاره آفریقا از یک‌سو و پیش‌بینی عبور سالانه ۱۵ تا ۲۰‌میلیون تن ‌بار ترانزیتی از این خط‌آهن از سوی دیگر، مدافعان احداث این پروژه را به این دیدگاه رسانده‌‌‌‌‌‌ که چالش‌های مالی، موانع اجرایی و ملاحظات زیست‌محیطی نباید سد راه اجرای آن شود. از نظر استراتژیک نیز وابستگی اقتصادی روسیه و جمهوری‌آذربایجان به ایران حائز اهمیت است.
تکمیل راه‌آهن رشت-آستارا، امکان اتصال ریلی ایران به قاره اروپا را بدون عبور از ترکیه فراهم می‌کند. به همین دلیل است که بسیاری از کارشناسان باور دارند سرعت گرفتن روند اجرای این پروژه در حال حاضر یک ضرورت انکارناپذیر است. پروژه ریلی رشت-آستارا یکی از حلقه‌های مفقوده شاخه غربی کریدور شمال-جنوب به‌شمار می‌رود و تکمیل آن برای برقراری اتصال کامل ریلی بین ایران و روسیه، به‌ویژه مسکو و سن‌پترزبورگ، اهمیت اساسی دارد.
کریدور شمال-جنوب نیز یکی از مهم‌ترین راه‌های ترانزیتی بین‌المللی است که ارتباط بین کشورهای حوزه خلیج‌فارس، ایران، دریای خزر، قفقاز، روسیه و اروپا را برقرار کرده و با کاهش قابل‌توجه زمان و هزینه انتقال کالا، به افزایش رقابت‌پذیری حمل‌ونقل ایران در سطح جهانی کمک می‌کند. آنطور که گفته می‌شود، تکمیل راه‌آهن رشت-آستارا به تکمیل کریدور بین‌المللی ریلی می‌انجامد و راه‌آهن ایران را به راه‌آهن کشورهای قفقاز، روسیه، اسکاندیناوی و شمال اروپا متصل می‌کند.