ربات‌هایی که زیر آب نفس می‌کشند
​​​​​​​گروه داش بنیان‌های دریایی – روزنامه دریایی سرآمد در حاشیه نمایشگاه توانمندی‌های دانش‌بنیان اقتصاد دریامحور، با مسلم وصالی‌نژاد، مدیر بخش تحقیق و توسعه شرکت اطلس پیمای هوشمند گفت‌وگو کرده است؛ شرکتی که با اتکا به دانش بومی، توانسته است پای ربات‌های زیردریایی و سامانه‌های اکوستیکی پیشرفته را به صنایع دریایی کشور باز کند. آنچه در ادامه می‌خوانید، روایت روزنامه دریایی سرآمد است از فناوری، چالش‌ها و آینده‌ای که وصالی‌نژاد برای این صنعت متصور است.

آغاز راه؛ تولد ایده در دل تحریم‌ها
وصالی‌نژاد با نگاهی به مسیر طی‌شده می‌گوید: «ما از سال ۱۳۹۷ وارد حوزه محصولات اکوستیکی و ROV شدیم. تجهیزات اکوستیکی از حساس‌ترین ابزارهای زیرآبی هستند؛ ابزارهایی که می‌توانند اطلاعات را در اعماق منتقل کنند. اما می‌توان گفت که تحریم‌ها، واردات آن‌ها را تقریباً غیرممکن کرده بود. همین شد که تصمیم گرفتیم خودمان دست‌به‌کار شویم.»
او توضیح می‌دهد که شرکت کار خود را با ساخت پینگر، فایندر اکوستیکی و سیستم USBL آغاز کرد:«خوشبختانه هر سه محصول به مرحله پایدار و قابل عرضه رسیدند. اما برای تست دقیق آن‌ها نیاز به رباتی داشتیم که بتواند به عمق زیاد برود. همین نیاز، جرقه ورود ما به دنیای ROVها بود.»

گامی رو به عمق؛ ورود به حوزه ربات‌های زیردریایی
مدیر بخش تحقیقو توسعه شرکت دانش بنیان اطلس پیمای هوشمند این‌طور روایتش را ادامه می‌دهد :«وقتی وارد حوزه ROV شدیم متوجه شدیم شرکت صنعتی که واقعاً در زمینه ربات‌های بازرسی زیردریایی محصول جدی داشته باشد، در ایران خیلی کم است یا شناخته شده نیست بنابراین در کنار محصولات اکوستیکی، توسعه ربات‌های ROV را هم آغاز کردیم.»و به نظر می‌رسد این ورود، خیلی زود نتایج ملموسی به همراه آورد.

رباتی که محافظ جان‌ است
وصالی‌نژاد خرسند از آن‌چه پیش‌آمده و تحولی بزرگ است، می‌گوید:«همین امسال بود که سازمان آتش‌نشانی اصفهان تصمیم گرفت عملیات‌های زیرآبی خود را رباتیک کند. آن‌ها یک ROV از ما خریدند تا در مواردی مثل پیدا کردن فرد غرق‌شده یا خودروهای سقوط‌کرده زیر آب از آن استفاده کنند.»
او با تأکید بر مزیت‌های این ربات، سه مزیت کلیدی برای آن بیان می‌کند: «اول عمقِ نامحدود، در نظر داشته باشید که غواص نهایتاً تا 60 متر می‌تواند زیر آب برود اما ربات ما محدودیت عملیاتی ندارد. دوم مربوط به زمان مأموریت می‌شود؛ یک غواص بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه می‌تواند زیر آب بماند؛ ربات ما دو ساعت عملیات مداوم انجام می‌دهد و بعد از آن هم باتری‌اش در پنج دقیقه تعویض می‌شود و باز هم می‌تواند به عملیات در صورت نیاز ادامه بدهد.سومین مورد نیز کاهش خطرات جانی است. هر سال در کشور چند غواص حین عملیات جان خود را از دست می‌دهند. این ربات‌ها می‌توانند جان انسان‌ها را نجات دهند و چه ویژگی قدرتمندی!» 

خدماتی که در اعماق ارائه می‌شود
وصالی‌نژاد بخشی از فعالیت‌های شرکت اطلس پیمای هوشمند را نیز خدمات‌محور می‌داند:«علاوه بر این موارد ربات‌های اطلس و تاملر  برای شیلات و آبفا خدمات ارائه می‌دهند. مثلاً اگر شیئی در آب افتاده باشد، ربات را در اختیارشان قرار می‌دهیم و آن‌ها فقط هزینه خدمات را پرداخت می‌کنند. در این حوزه، بخش خدمات در کنار فروش اهمیت زیادی دارد.»

آینده‌ای که در آن غواص و ربات همراه می‌شوند
به صحبت‌هایش که در شلوغی نمایشگاه دقیق گوش می‌دهم، متوجه می‌شوم که هم در مورد فناوری جذابی است و هم این‌که وصالی‌نژاد به آینده نگاه امیدوارانه‌ای دارد:«من تصور می‌کنم ظرف چهار تا پنج سال آینده، همکاری مشترک غواص و ربات تبدیل به یک استاندارد شود. در آتش‌نشانی اصفهان به ۱۸ غواص آموزش کار با ربات دادیم؛ بسیار راضی بودند. می‌گفتند خوشحالیم که دیگر لازم نیست در سرمای شدید یا محیط خطرناک وارد آب شویم.»
البته او می‌گوید ربات‌ها جایگزین غواص نیستند و در واقع غواص، ربات را اداره می‌کند؛ یعنی ربات همکار غواص خواهد شد و نه رقیب آن!

بازرسی سدها و سکوها؛ جایی که دقت نجات‌بخش است
وصالی‌نژاد با اشاره به گستردگی منابع آبی کشور توضیح می‌دهد:«چه در شهرها، چه دریاها، سدها یا سکوها، ربات‌ها ابزار حیاتی هستند. بازرسی دقیق می‌تواند جلوی بسیاری از حوادث مرگبار را بگیرد. روی ربات‌ها سنسورهای مختلف مثل CTD را می‎توان نصب کرد تا در عمق‌های مختلف شوری، چگالی و مشخصات آب را طی چند روز اندازه بگیرد.»

چالش تحریم‌ها؛ هزینه‌هایی 
که چند برابر می‌شوند
او از چالش‌هایی که دیگر همیشگی شده، می‌گوید:« خارج از کشور اجاره‌کردن سنسورها برای تست گرفتن مثلاً برای مدت یک ماه بسیار رایج است. اما در ایران به دلیل تحریم‌ها امکانش نیست و مجبوریم با هزینه‌های سنگین آن سنسور را به جای اجاره بخریم. هزینه خرید سنسورهای اکوستیکی از سه تا چهار میلیارد تومان شروع می‌شود و راستش دلم می‌خواهد بگویم که برای هیچ کارفرمایی به‌صرفه نیست.»

حضور در نمایشگاه؛ مأموریت فرهنگی
وصالی‌نژاد با اشاره به همکاری با برند لپتوریا که در این چندساله انجام گرفته است، می‌گوید:«هدف ما از حضور در این نمایشگاه بیشتر این است که فرهنگ استفاده از ربات‌های ROV را در کشور جا بیندازیم. در دنیا ـ از اروپا تا همین کشورهای حوزه خلیج‌فارس ـ رفتن غواص به عملیات‌های دشوار، تقریباً منسوخ شده است. اما در ایران هنوز روش سنتی محبوب است.»
او با خنده می‌افزاید: «ما حتی حاضر شده‌ایم ربات را یک‌بار رایگان در اختیار شرکت‌های بزرگ قرار دهیم تا از نزدیک مزیت‌هایش را ببینند. چون مطمئنیم بعد از تجربه‌کردن، جذبش می‌شوند. ولی خب سلسله‌مراتب اداری خیلی وقت‌ها مانع می‌شود.»مدیر بخش تحقیقو توسعه شرکت دانش بنیان اطلس پیمای هوشمند در پایان می‌گوید تقریباً چند سال است در نمایشگاه‌های مختلف شرکت می‌کنیم تا این فرهنگ را در کشور جا بیندازیم و بگوییم چنین رباتی صنعتی، قابل‌اعتماد و تست شده است:«امیدوارم شرایط بهتر شود تا بتوانیم این صنعت مهم و آینده‌ساز را سریع‌تر توسعه بدهیم.»