گروه صنایع دریایی- امید متین – آن‌چه در این سال‌های اخیر بیش از توسعه دریایی با آن مواجه هستیم، برگزاری متعدد نمایشگاه‌ها و همایش‌هایی است که به نام دریا و به بهانه توسعه دریایی طراحی و اجرا می‌شوند. اغلب این نمایشگاه‌ها به وسیله شرکت‌هایی برگزار می‌شوند که شغل و تخصص آن‌ها صرفا برگزاری نمایشگاه است.
به گزارش «سرآمد»، از این رو، سود برگزاری این نمایشگاه‌ها برای این شرکت‌ها حرف اول را می‌زند و مابقی مسائل مانند کیفیت و اثربخشی نمایشگاه در رتبه‌های پایین قرار می‌گیرند. به بیانی دیگر، برایشان مهم نیست که این چاه برای کسی آب داشته باشد، مهم این است که برای آن‌ها «نان» داشته باشد. چیزی که صفری- رییس انجمن مهندسی دریایی ایران- از آن به درستی تحت عنوان «نمایشگاه‌های کاسبکارانه» یاد می‌کند. 

تعدد نمایشگاه‌ها در یک کشور
براساس آنچه در کشورها- به‌خصوص کشورهای پیشرفته در موضوع دریا- می‌گذرد، معمولا پدیده چند نمایشگاهی در کار نیست. یک متولی مشخص، یک نمایشگاه مشخص برگزار می‌کند اما از نظر کمی و کیفی در بهترین حالت ممکن قرار می‌گیرد. هم بعد نمایشی دارد و امکانات آن کشور را به نمایش می‌گذارد و هم از نظر محتوایی و علمی و فرهنگی قابل‌تحسین است.
اما در ایران، به‌طور متوسط حداقل هر سه‌ماه یک نمایشگاه از یک جایی سر بر می‌آورد که بیشتر از آنکه نشان‌دهنده توانایی کشور باشد، نشان‌دهنده رقابت چندشرکت برگزارکننده است. در بخش دریایی کشور، رقابت بین برگزارکنندگان شدید است و شرکت‌های دریایی هم به چندقطعه تقسیم شده‌اند و هرکدام در یکی از این نمایشگاه‌ها حضور پیدا می‌کنند. نتیجه دو پدیده منفی است:
یکی آنکه توان واقعی دریایی کشور به نمایش گذاشته نمی‌شود و همواره با نمایشگاه‌های ناقص و بخشی سر و کار داریم.
و دیگر اینکه «نمایشگاه برگزار می‌شود که فقط برگزار شود.» برگزارکننده برای رسیدن به سود بیشتر، هرچه می‌تواند از سر و دم این ماهی می‌زند؛ یک نمایشگاه خشک و بی‌قواره که بیشترین نماد و ارزش و اعتبار آن به غرفه‌هایی است که سعی می‌شود شیک ساخته شود و دیگر هیچ.
این نمایشگاه‌ها به معنای واقعی از محتوا خالی هستند. موضوع علم، تولید علم، فرهنگ و کارکردهای دریایی آن و... به هیچ وجه رسمیت ندارند. برای خالی نبودن عریضه، یک یا دو پنل به اسم علم اما با سخنرانی چندمسئول دولتی اجرا می‌شود و دیگر هیچ. سوال این است: تعدد نمایشگاه‌های دریایی در کشوری مانند ایران معنا دارد؟ آیا تعدد نمایشگاهی برای کشور ما مفید است یا مضر؟ 
نمایشگاه‌هایی که به تعبیر درستی که در وصف آن گفتند: «کاسبکارانه» نیازهای واقعی شرکت‌ها و کشور را برآورده می‌کنند؟ آیا این نمایشگاه‌ها از سوی یک متولی خاص نیازمند بازبینی و هماهنگی و برنامه‌ریزی نیستند؟ و اما چه کسی متولی است؟ 

متولی نمایشگاه‌داری در ایران
تا آنجا که در عمل دیده می‌شود، چند دستگاه مجوز نمایشگاهی صادر می‌کند. در راس مجوزدهندگان دونهاد سازمان توسعه تجارت و وزارت صمت قرار دارند. اگر استان‌ها را به این عدد اضافه کنیم، در کل حداقل 34رکن رسمی قادر است که برای خود مجوز نمایشگاهی صادر کند. استان‌ها برای استان‌های خود مجوز صادر می‌کنند و وقتی پای تهران به میان می‌آید، صمت استان تهران می‌تواند برای تهران مجوز صادر کند که دقیقا مشابه با مجوز سازمان تجارت است!
نتیجه این می‌شود که سه‌ماه پیش یک نمایشگاه حمل و نقل با مجوز سازمان تجارت در نمایشگاه‌های بین‌المللی اجرا شد و چندروز دیگر یک نمایشگاه موازی در مصلای تهران برگزار خواهد شد! در بخش دریایی و حمل‌ونقل و لجستیک این پدیده عینا مشاهده می‌شود و همچنان ادامه دارد. اینکه چه رکنی از ارکان دولتی موظف است یا می‌تواند این رویه را تنظیم کند، مشخص نیست. 

مدافع یا منافی چندنمایشگاهی
نظرسنجی در بین اهالی دریا نشان داد که چندنمایشگاهی در کشور مطلوب‌نظر یک گروه و تک‌نمایشگاهی مطلوب‌نظر یک گروه دیگر است.  موافقان چندنمایشگاهی دقیقا کسی است که در کار برگزاری نمایشگاه‌ است و روزی خود را از این راه تامین می‌کند. اصولا برگزار کننده نمایشگاه موافق چندنمایشگاهی‌ است و می‌گوید: اگر ماهی یک نمایشگاه هم برگزار شود، هیچ ایرادی ندارد و به بازاریابی شرکت‌ها کمک می‌کند!
مخالفان چندنمایشگاهی اغلب شرکت‌های دریایی هستند که بر این باورند که چندنمایشگاهی هزینه زیادی به آن‌ها تحمیل می‌کند و خروجی مناسبی هم برای آن‌ها ندارد. اغلب دلیل شرکت خود در این نمایشگاه‌ها را اجباری توصیف کرده‌اند. به دلیل حضور رقبا نمی‌توانند جای خود را خالی کنند. مجبورند در نمایشگاه‌ها حضور داشته باشند، اما اگر یک نمایشگاه باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
اغلب مدیران‌عامل شرکت‌های صنایع دریایی می‌گویند: اگر فقط یک نمایشگاه پُربار باشد، در طول سال برنامه‌ریزی می‌کنیم و با امکانات قوی حضوری تمام‌عیار خواهیم داشت، اما تعدد نمایشگاه‌ها باعث شده است که ما بسیار خرج کنیم، حداقل امکانات به نمایشگاه بیاوریم و از خیر آوردن برخی تجهیزات و توانایی‌های خود بگذریم. 
چندنمایشگاهی رقابت را کاهش می‌دهد و مشتریان را سردرگم می‌کند. یک تاجر خارجی که مهم‌ترین مشتری شرکت‌های دریایی کشور است، نمی‌داند برای کدام نمایشگاه باید برنامه‌ریزی کند و در هر نمایشگاه هم با تمام توان ایرانی‌ها روبه‌رو نمی‌شود؛ بنابراین او هم دچار یک بازاریابی ناقص خواهد شد و برایش صرف نمی‌کند که در سال چندبار برای حضور در ایران برنامه‌ریزی و هزینه کند. 
به‌طور کلی، در دوره‌های اخیر نمایشگاهی دریایی یا مرتبط با دریا -مانند حمل‌و‌نقل و لجستیک- بخشی در نمایشگاه اجرا می‌شود که از قبل پول آن در آمده باشد، سودده باشد و همان کاسب‌کاری معروفی که اهالی دریا می‌گویند، در عمل وجود داشته باشد. 
این است که اخیرا نمایشگاه‌ها به نام دریا و به کام کاسب مشخص برگزار می‌شود و البته مسئولان دولتی می‌دوند برای سخنرانی!

چه باید کرد؟
یک رکن متولی - مانند شورای‌عالی صنایع دریایی یا سامانه هماهنگی برای اجرای سیاست‌های دریاپایه - می‌توانند با ماده واحده‌ای به بررسی و ارزیابی نمایشگاه‌ها وارد شوند و تشخیص دهند که کدام نمایشگاه باشد و کدام نباشد و با برقراری یک نظام ارزیابی و اثرسنجی و تصویب شاخص‌ها و معیارهای برگزاری و نیز تعیین‌تکلیف برگزارکننده، این مسئله مهم را حل کرده و بر فعالیت نمایشگاه‌های دریایی کشور نظارت داشته باشند و اعمال مدیریت کنند. 
آنچه مسلم است اینکه وضعیت کنونی مناسب نیست و جز سودجویی یک عده، نتیجه‌ای برای کشور ندارد. 

ارزش و اعتبار واقعی شرکت‌های دریایی ایران با نمایشگاه‌های کاسب‌کارانه تامین نمی‌شود
تعبیر رییس انجمن مهندسی دریایی ایران، تعبیر صحیحی است که می‌گوید: «محتوا اصل و اساس یک نمایشگاه است تا بتواند ارزش و اعتبار واقعی شرکت‌های دریایی ایران را نشان دهد. این کار با نمایشگاه‌های کاسب‌کارانه تامین نمی‌شود، زیرا هدف آن‌ها یک چیز است و هدف شرکت‌های دریایی چیز دیگر. بنابراین بهتر است همه ما یک صدا بگوییم: نه به نمایشگاه‌های کاسب‌کارانه.»