گروه راهبردی- مهدی فرخ‌پور - جایگاه کشور جمهوری اسلامی ایران در مقایسه با دیگر کشور‌های دنیا در زمینه‌های مختلف، به دلیل ترکیب منابع طبیعی، تاریخ و تمدن کهن و موقعیت ممتاز جغرافیایی و ریشه‌های عمیق فرهنگی و تنوع منابع انسانی و پیشرفت‌های علمی و فناوری در دفاع، در جایگاه ویژه و قابل‌توجهی است.
به گزارش «سرآمد»، مهدی فرخ‌پور، استاد مرکز آموزش تخصصی‌های دریایی باقرالعلوم (ع) نداجای رشت در نوشتاری به مناسبت روز ملی نیروی دریایی (7آذرماه) به بررسی جایگاه حیاتی و تعیین‌کننده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان نیرویی راهبردی در تحولات آینده پرداخته است. این مطلب را در ادامه می‌خوانید:
نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با داشتن تاریخ درخشان به‌ویژه در حراست از تمامیت‌ارضی و منافع نظام جمهوری اسلامی و حماسه‌آفرینی در دفاع‌مقدس و طی مسیر استقلال و خودکفایی با استفاده از توانمندسازی منابع انسانی و دانش بومی، امروز می‌تواند نقش حیاتی و تعیین‌کننده‌ای در تحولات آینده و تهدیدات موجود و احتمالی منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا نماید.
نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران نقش ویژه‌ای در ایجاد و تقویت قدرت دفاعی و بازدارندگی و ارتقای سطح راهبردی و دیپلماسی و اقتصادی کشور ایفا می‌کند. امروز یکی از راهبردهای ناوگان دریایی، توسعه و آینده‌نگری است. نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران با توجه به تهدیدات جدید منطقه‌ای و بین‌المللی و با انگیزه بالا به‌طور پی‌درپی در حال طراحی، ساخت و توسعه و تقویت توانمندی‌های خود است.
راهبرد کلان نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران، به‌دنبال مشارکت و گسترش همکاری‌های همسایگی و بین‌المللی با کشورهای دوست و هم‌پیمان است و البته به‌طور مستقل نیز روی پیشرفت‌های فناورانه در زمینه‌های مختلف همچون سیستم‌های راداری، سامانه‌های ضددریایی و… متمرکز است.
یکی از نقاط و عرصه‌های مهم و اساسی در تأمین امنیت کشورها، به جهت حفظ منافع ملی و رسیدن به اقتدار پایه و قدرت بازدارندگی در مقابل تهدیدات موجود و احتمال در آینده دور و نزدیک، نگاه و درک به حوزه‌های دفاعی-نظامی است. قدرت دفاعی در تمام سنوات و ادوار به‌عنوان یک مولفه اثرگذار و مهم در حفظ و بقای کشورها محسوب می‌شود. نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده و راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران یکی از ارکان قدرت نظامی کشور است.
در این مقاله به 10مورد از اقدامات نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران در نقش‌آفرینی و تحولات آینده اشاره شده که عبارتند از:
۱- تقویت امنیت ملی و بازدارندگی:
نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران در تعمیق و توسعه قدرت بازدارندگی و صیانت و حفاظت امنیت ملی ایران به‌ویژه در دریای کهن، دریای مرزی و همسایگی با بیش از ۳۰۰۰کیلومترمربع مرز ساحلی، آب‌های آزاد و بین‌المللی، نقش محوری و موثر دارد. تهدیدات حاضر و تجاوز ۱۲روزه خردادماه ۱۴۰۴ توسط رژیم جعلی صهیونیستی با مشارکت آمریکا به ایران، ایجاب می‌کند با وحدت ملی و هوشمندانه و ارتقای رزم دفاعی دربایی از هرگونه جسارت و خطاهای احتمالی ممانعت و جلوگیری کرد.

2- توسعه توانمندی‌های بومی و خودکفایی در صنایع دفاعی:
نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران با درخشش و افتخارآفرینی در دفاع‌مقدس و مقاومت ۳۴روزه جانانه در خرمشهر قهرمان و با از بین بردن کامل نیروی دریایی رژیم بعثی در تنها ۶۷روز و جلوگیری از صادرات نفت در طی ۸سال جنگ تحمیلی و حماسه‌سازی در هفتم آذر ۱۳۵۹ توانست با اتکا به توان داخلی و خودکفایی در صنعت دفاعی و دریایی به‌طور روزافزون و مستمر بر تقویت توانمندی‌های بومی خود در زمینه بازسازی، طراحی و ساخت تجهیزات سطحی و زیرسطحی همچون ناوهای تمام ایرانی و زیردریایی و سیستم‌های موشکی پیشرفته تمرکز کند.
اقتدار ۳۶۰ ملیّات جهادی و حماسه‌ساز ناوگروه‌۸۶ با طی کردن پیرامون کره‌زمین در ۲۳۳روز و با مسافت ۶۵هزارکیلومترمربع محصول این خودباوری و اعتماد است و ما می‌توانیم با شعار راه ما راه حسین‌(ع) محصول و بازتابی از تلاش مجاهدان و دریادلان نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران است.

۳- حضور موثر در آب‌های آزاد و بین‌المللی و تقویت دیپلماسی:
نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب نیروی سیاسی، نظامی، علمی و بین‌المللی است. در همین چارچوب یکی از ارکان اصلی سیاست و فرماندهی نیروی دریایی گسترش و حضور موثر و مستمر و مقتدر آب‌های بین‌المللی است. منافع ملی ایران امروز خط بلند و نقشه راه و چشم‌انداز ناوگان دریایی در سیطره دریایی است. رزمایش‌های مشترک به‌ویژه بعد از جنگ ۱۲روزه در دریای خزر و رزمایش اقتدار پایدار ۱۴۰۴ در سواحل مکران و کنارک سبب انزواشکنی و مانایی در قدرت دریایی و توسعه دیپلماسی در عرصه 
بین‌المللی شد.

۴- حفظ و توسعه توان دفاعی 
در برابر تهدیدات نوین:
امروز نقش و جایگاه علم و آموزش، یکی از ارکان نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران است. ناوگان دریایی در مقابل تهدیدات نوین نظیر جنگ‌های اطلاعاتی، حملات سایبری، جنگ نرم در حوزه دریایی و در عرصه فناوری‌های جدید مانند زیردریایی‌های بدون سرنشین و سلاح‌های هوشمند، با بهره‌گیری از جدیدترین فناوری‌های بومی و پیشرفته دنیا، تسلط اطلاعاتی و آمادگی دفاعی دارد.

۵- توسعه ظرفیت‌های منطقه‌ای و جهانی:
وجود بنیان‌های جغرافیایی، سیاسی، دفاعی و تاریخی کشور مقاوم و کهن ایران سبب ایجاد موقعیت ممتاز و اثرگذار در تحولات منطقه شده است. نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران در تقویت دیپلماسی و قدرت بازدارندگی ایران نقش برجسته‌ای داشته و دارد. برگزاری رزمایش‌های مشترک با شعار صلح و دوستی با کشورهای همسایه در شمال و سواحل مکران و قدرت‌های بزرگ جهانی همانند چین و روسیه و حضور در ائتلاف‌های دریایی همچون آیونز، نقش تعیین‌کننده‌ای در سیاست خارجی و تحولات استراتژیک منطقه و بین‌المللی ایفا می‌کند.

۶- حفظ آمادگی در مقابل بحران‌ها و تهدیدات:
ناوگان دریایی ایران با توجه به تجهیزات پیشرفته و منابع انسانی و ساختار و ظرفیت‌های گسترش‌یافته و تجربیات و کارنامه درخشان‌تری از گذشته و به‌ویژه پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، توانایی و قابلیت ایستادگی در مقابل بحران‌ها و تهدیدات جنگ‌های محدود و فرسایشی، بحران‌های طبیعی، تهدیدات تروریستی، دزدان دریایی، تحریم‌ها و... را در آب‌های داخلی و بین‌المللی تا دوردست‌ها دارد و در این مسیر با برگزاری رزمایش‌های داخلی، همسایگانی و بین‌المللی به تجارب و توانمندی‌ها و آمادگی دفاعی در مواجهه تهدیدات، بحران‌ها و خطرات احتمالی، توسعه می‌بخشد.

۷- حمایت از اقتصاد ملی:
بیش از یک‌دهه شعار سال با منویات رهبر انقلاب با محوریت اقتصاد است. ماموریت اصلی و از وظایف ذاتی و فرهنگ سازمانی نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران حفظ منافع ملی و عزت‌آفرینی برای کشور عزیز ایران در حوزه اقتصادی است. ناوگان دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با اسکورت و پشتیبانی بیش از 10هزار کشتی تجاری در طول دفاع‌مقدس و مقابله با راهزنان و دزدان دریایی، حفظ امنیت انرژی و مسیرهای خطوط کشتیرانی و انتقال گاز و نفت و استفاده از دیپلماسی دریایی در توسعه اقتصاد دریامحور، از اقتصاد ملی حمایت می‌کند.
۸- افزایش توانمندی فناوری و هوش مصنوعی:
نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران با استفاده از علوم و فناوری‌های نوین به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی در سامانه‌های دفاعی و سلاح‌های هوشمند در سطوح مختلف جهت افزایش قدرت بازدارندگی استفاده می‌نماید.

۹- رزم‌پایش‌ها و همکاری‌های مشترک بین‌المللی:
نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران جهت مقابله با تهدیدات موجود و احتمالی و جهانی و حفاظت از امنیت پایدار نیازمند همکاری‌های مشترک با کشورهای دوست، همسایه و قدرت‌های بزرگ هم‌پیمان است.

۱۰- رقابت‌های بین‌المللی در دریا:
منابع دریا بی‌شمار است. با توجه به اهمیت منابع طبیعی دریا و مسیرهای تجارت جهانی رقابت‌های میان کشورها برای دسترسی به این منابع در آینده شدت خواهد گرفت. حسرت بزرگ و تمام نشدنی برخی کشورها عدم‌دسترسی مستقیم به دریاست. ماهیت نیروی دریایی در هر کشوری با وجود دریا معنا پیدا می‌کند. نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی در حفظ و صیانت از منافع ملی و اقتدار پایدار دریایی دارد.

نتیجه‌‌گیری:
موقعیت و جایگاه دریایی می‌تواند در توسعه ناوگان دریایی و تحول اقتصادی اثرگذار باشد. قدرت دریایی یکی از مولفه‌ها و ابزار قدرت یک کشور دریایی است. اجرای موارد ده‌گانه اشاره‌شده در این مقاله توسط نیروی دریایی حیاتی و تعیین‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در کسب منافع ملی و قدرت دفاعی و حفظ و آمادگی در مقابل تهدیدات و امنیت و اقتدار پایدار کشور نقش‌آفرینی کند.
موقعیت ممتاز ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیکی ایران با برخورداری گستره دریایی و خط ساحلی یک کشور دریایی محسوب می‌شود و از شمال و جنوب کشور با دسترسی به دریاهای آزاد، مجاورت با منطقه راهبردی خلیج‌فارس و تنگه‌هرمز و قرار گرفتن در کریدورهای ترانزیتی بین‌المللی بایستی به‌دنبال توسعه پایدار با رویکرد دریایی و کاهش تهدیدات احتمالی و افزایش قدرت بازدارندگی با استفاده از تجارب دفاع‌مقدس و جنگ ۱۲روزه باشد که توسعه دریامحور باوجود نیروی دریایی قدرتمند در تفکرات نورئالیستی و منظومه فکری رهبر انقلاب جایگاه ویژه‌ای در فرایند تغییر اوضاع جهان و هندسه نظم نوین جدید جهانی داشته و خود را مهیای تغییرات به‌ویژه نقش‌آفرینی در سطوح اقیانوسی در تحولات آینده کرده است.