گروه دانش دریا – امید اسماعیلی - یکی از برنامه های اخیر پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی و علوم جوی  برگزاری نشست علمی تبیین ظرفیت‌ها و راهبردهای تحقیقات در جنوبگان در محل این پژوهشگاه بود. نشستی که در آن اخبری مهم رونمایی شد «ایران به‌دنبال تأسیس پایگاه تحقیقاتی در قطب جنوب است» خبری مسرت بخش که عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی درباره آن گفت. 
به گزارش اقتصادسرآمد، مرتضی توکلی؛ رئیس پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در این باره گفت: جنوبگان برای ما اهمیت زیادی دارد و ارزش و اهمیت این موضوع هم به ترویج مسئله و هم به جایگاهی که برای آن قائل هستیم، برمی‌گردد.
وی ادامه داد: پژوهشگاه ما به‌عنوان کانون اصلی مطالعات مربوط به جنوبگان حوزه‌هایی را که می‌تواند در آینده برای ما دستاوردهای استراتژیک داشته باشد، فعال کرده است.
رئیس پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی و علوم جوی گفت: ما با توجه به ظرفیت‌هایی که در پژوهشگاه داریم، می‌توانیم در حوزه جنوبگان مطالعات شناختی و پشتوانه علمی این مسئله را جلو ببریم. سال 1392 مرکز تحقیقات و مطالعات جنوبگان در پژوهشگاه ایجاد شده و مانند چراغی است که علی‌رغم فراز و نشیب‌ها خاموش نشده است.
توکلی بیان کرد: ما در این مسیر فرصت‌های بکر و در عین حال تهدیداتی داریم که پرداختن آنها نیاز به پشتیبانی مالی دارد.
وی در رابطه با اقدامات این پژوهشگاه برای پرداختن به قطب جنوب توضیح داد: حمایت مالی از پایان‌نامه‌های با موضوع جنوبگان، تقدیر و پشتیبانی از  کسانی که در این زمینه کار کرده‌اند و همچنین برگزاری کارگاه‌های آموزشی بخشی از اقدامات ما هستند.
توکلی خاطرنشان کرد: نیروی دریایی سپاه و ارتش هم در این مسیر به ما کمک می‌کنند و امیدوارم به‌سمتی برویم که هر گام ملی که در این زمینه برمی‌داریم به سعادت ملی و  امنیت کشور منجر شود.

ایران به‌دنبال راه‌اندازی مرکز تحقیقاتی در جنوبگان
حسین فرجامی؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در این خصوص بیان کرد: از دید حقوقی به منطقه زیر مدار 60 درجه جنوبگان می‌گویند و از نظر علمی مرز بین آب‌های سرد جنوبی و آب‌های گرمتر شمالی را جنوبگان می‌دانیم. قاره قطب جنوب بزرگتر از اروپاست که علی‌رغم تنوع زیستی بالا در دریا، در خشکی تنوع زیستی و جانوری کمی دارد.
وی در رابطه با اهمیت جنوبگان توضیح داد: ما امروز بحث گرمایش جهانی را داریم که اکوسیستم قاره‌ها را به‌هم زده است اما جنوبگان تبادل گرمایی عرض‌های اقیانوسی را انجام داده است و سیستم جوی آن باعث جلوگیری از افزایش گرمای کره زمین شده است. جنوبگان در بحث دیرینه‌شناسی اقلیمی نیز اهمیت دارد که برای رصد توفان‌های مغناطیسی نیز به انسان کمک می‌کند، برای ردیابی ماهواره‌ها در مدارهای مختلف زمین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای سامانه پایش از دور تسلیحات آفندی نیز مناسب است.
عضو پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی ادامه داد: از جنبه اقتصادی نیز منابع معدنی، شیلاتی، فسیلی، توریسم و بحث آب‌های شیرین در لایه یخی این منطقه اهمیت دارد.
فرجامی بیان کرد: مهم‌ترین جنبه حضور در جنوبگان، جنبه منافع ملی و راهبردی کشور است. قوانینی که در این منطقه حاکم است، توسط 12 کشور در سال 1959 به تصویب رسیده است و این ناحیه برای اهداف صلح‌آمیز، تحقیقات علمی و ارتباطات دوستانه علمی بین کشورهای مخلف در نظر گرفته شده است.
وی تصریح کرد: بر اساس معاهده جنوبگان، تنها راه حضور کشورها انجام تحقیقات قابل توجه است، این مورد در دستور کار کشور ما قرار دارد، در واقع تبدیل شدن به یک عضو مشورتی در جنوبگان و تأسیس مرکز تحقیقاتی ازجمله اهداف کشور ما برای حضور در جنوبگان هستند.

وجود منابع معدنی ارزشمند در جنوبگان
محمدرضا شکری که به‌عنوان پژوهشگر در قطب جنوب حضور یافته است، گفت: کمترین دمای ثبت‌شده در جهان در قطب جنوب با ثبت عدد 89 درجه سانتی‌گراد زیر صفر در جنوبگان در سال 1983 ثبت شده است.
وی ادامه داد: کوه‌های یخی جنوبگان یکی از معیارهای پایش گرمای جهانی هستند و حتی بحث استفاده از آب شیرین این یخ‌ها نیز مطرح است.
این پژوهشگر گفت: اگر قرار باشد پایگاهی در قطب جنوب تأسیس کنیم، باید دور از سپر یخی باشد. قابلیت دسترسی سریع، متناسب بودن با اهداف تحقیقاتی، مقرون به صرفه بودن ساخت پایگاه و... ازجمله موارد مهم برای ساخت پایگاه هستند.
شکری بیان کرد: 19 گونه پرنده و 7 گونه پنگوئن در قطب جنوب وجود دارند که جزو تنوع زیستی باارزش این قاره هستند. 14 گونه نهنگ اقیانوس جنوبی نیز برای تغذیه میگو به‌سمت آب‌های قطبی می‌روند، 6 گونه منحصر‌به‌فرد فک را نیز در این قاره شاهد هستیم.
وی جنوبگان را یک آزمایشگاه طبیعی برای همه علوم دانست و گفت: جنوبگان یک قاره منحصر‌به‌فرد و دست‌نخورده و دارای منابع طبیعی و زیست‌محیطی بسیار ارزشمند و گوناگون است. زغال‌سنگ، هیدروکربن، سنگ آهن، پلاتین، نیکل، طلا، روی، سرب، منگنز، تیتانیوم و... ازجمله منابع این قاره هستند که البته علاوه بر شرایط دشوار استخراج آن ها، هرگونه فعالیت معدن‌کاری نیز در جنوبگان ممنوع است.
این پژوهشگر تأکید کرد: تحقیق در جنوبگان می‌تواند به فهم بهتر از این قاره، حفاظت از منابع آن، حل مسائل آن و بهره‌برداری بهینه از فرصت‌های آن کمک می‌کند.

قطب شمال 2برابر سرعت متوسط جهانی در حال آب‌شدن است
در پایان این نشست، سمیه نهاوندیان؛ عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز اظهار کرد: قطب‌ها نقش مهمی در گرمایش زمین و حفظ تعادل جوی دارند. متأسفانه قطب شمال با نرخی 2 برابر متوسط جهانی در حال گرم شدن است و یخ‌های قطبی درحال نابودی هستند.
وی ادامه داد: دانشمندان می‌گویند قطب شمال تا سال 2080 خالی از یخ خواهد شد که این بسیار خطرناک است و تبعات وحشتناکی خواهد داشت.