گروه بین‌الملل- رضا رضایی- در قرن بیست و یکم، مانند سایر نقاط جهان نقاط بحرانی بالقوه در منطقه آسیا و اقیانوسیه شروع به افزایش کرده و منجر به ایجاد تعادل ظریف قدرت شده‌اند. افزایش قابلیت‌های نظامی و فناوری کشورها، همراه با تلاش‌های پیوسته آن‌ها برای حفاظت از مرزهای ملی و مناطق تحت صلاحیت دریایی خود، نگرانی‌های امنیتی را در آسیا و اقیانوسیه افزایش داده است.
به گزارش «اقتصاد سرآمد»، اخیرا نیز کمیسیون آمریکایی در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد: «حزب کمونیست چین و نیروهای نظامی آن در حال آماده‌سازی کل کشور برای جنگ آینده با آمریکا بر سر تایوان، نقاط داغ دریای چین جنوبی یا سرزمین مورد مناقشه در نزدیکی ژاپن هستند».
در دریاهای آسیا و اقیانوسیه، تعداد زیاد اختلافات بین کشورها را می‌توان به عنوان یک عامل کلیدی در تعمیق بحران‌های امنیتی در منطقه دانست. این امر شامل مناطق دریایی بسیار حساس مانند اقیانوس هند، خلیج بنگال، دریای آندامان، تنگه مالاکا، تنگه تایوان، دریاهای چین جنوبی و شرقی، دریای زرد و دریای ژاپن می‌شود.

اختلاف ژاپن و چین
یکی از نقاط بالقوه درگیری در دریاهای آسیا، تایوان است که پکن آن را مطابق با اصل «چین واحد» یا با عنوان «مسئله داخلی» استفاده می‌کند. بنابراین، پکن به‌شدت با هرگونه اقدام سایر کشورها در این مورد مخالف است و تاکید دارد که در صورت لزوم مقاومت خواهد کرد. تایوان در نزدیکی جزایر اوکیناوای ژاپن در دریای چین شرقی واقع شده است.
به دلیل این موقعیت راهبردی، ژاپن در سال‌های اخیر توجه بیشتری به خطرات احتمالی مرتبط با تایوان در اسناد استراتژی امنیت ملی خود داشته است. وقتی در ۷ نوامبر ۲۰۲۵ در پارلمان ژاپن در مورد این موضوع از نخست‌وزیر سانای تاکایچی سوال شد، او اظهار داشت که درگیری با تایوان وضعیتی است که موجودیت ژاپن را تهدید می‌کند.
درواقع، ژاپن با اصلاحیه قانون امنیتی خود در سال ۲۰۱۵، امکان واکنش نظامی به موقعیت‌هایی را پذیرفت که موجودیت ملی آن را تهدید می‌کنند. بنابراین، پاسخ تاکایچی حاکی از آن است که ژاپن در صورت بروز تهدید امنیتی مربوط به تایوان، به آن واکنش نشان خواهد داد. سخنگوی وزارت امور خارجه چین، لین جیان، به شدت به اظهارات تاکایچی پاسخ داد و اظهار داشت: «ژاپن باید از بازی با آتش در مورد مسئله تایوان دست بردارد. کسانی که با آتش بازی می‌کنند، توسط آن نابود خواهند شد.» این اظهارات متقابل، جدیدترین نمونه از چگونگی تبدیل شدن اختلافات در دریاهای آسیا و اقیانوسیه به یک بحران بالقوه است.

تاثیر مشارکت‌های خارجی
ژاپن بر سر برخی جزایر با روسیه، کره جنوبی و چین اختلافات ارضی مداوم دارد. نگرانی بیشتر، احتمال آسیب جبران‌ناپذیر به روابط بین ژاپن و چین به دلیل مسئله تایوان است. اختلافات تاریخی ژاپن با همسایگان آسیایی خود، پیشبرد مسالمت‌آمیز سیاست خارجی این کشور را با چالش مواجه می‌کند. علاوه‌بر‌این، توسعه مداوم قابلیت‌های دفاعی و نظامی ملی ژاپن، با همکاری متحدان غربی، و همچنین بازی با حاصل جمع صفر و ذهنیت بلوکی آن نسبت به چین، تأثیر منفی بر امنیت و ثبات منطقه‌ای دارد.
مشارکت عمیق ژاپن در همکاری‌های امنیتی غرب در کنار کره جنوبی و حتی هند منجر به کنار گذاشته شدن چین و سوق دادن آن به سمت یک بلوک مخالف می‌شود. با این حال، اتحاد و همبستگی بین بازیگران منطقه‌ای، امنیت و رفاه را در آسیا و اقیانوسیه افزایش می‌دهد. تلاش‌های بازیگران غیرمنطقه‌ای برای مشارکت در امنیت آسیا و اقیانوسیه منجر به گسترش تشکیل بلوک و تفکر بازی با حاصل جمع صفر در منطقه می‌شود. طبق مفهوم امنیتی مورد حمایت چین و روسیه، کشورها نباید امنیت دیگران را برای تضمین امنیت خود به خطر بیندازند.
پکن و مسکو اغلب از اقدامات نظامی-امنیتی کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) که تا قاره آسیا و دریاها امتداد دارند، انتقاد می‌کنند. ژاپن به‌طور مداوم سیاست‌های امنیتی خود را بروزرسانی می‌کند تا برای درگیری‌هایی در سطح خرد یا کلان که احتمالا در مجاورت فوری آن رخ دهد، آماده شود، بازدارندگی ایجاد کند و بتواند به چنین درگیری‌هایی به صورت نظامی پاسخ دهد. در این زمینه، مسئله تایوان به یک «مشکل امنیتی» برای ژاپن تبدیل می‌شود. در حالی که، اصل «چین واحد» تایوان را به عنوان یک «موضوع داخلی» می‌بیند، اما طرح آن به عنوان یک مسئله امنیتی توسط ژاپن بدون شک وضعیتی را پدیدار می‌کند که می‌تواند به روابط بین کشورها آسیب برساند.

تاثیر تجارت در کاهش تنش‌ها
با افزودن مسئله تایوان به تنش‌های بین چین و ژاپن در مورد جزایر سنکاکو/دیائویو، ایجاد اعتماد در روابط دوجانبه آن‌ها به طور فزاینده‌ای چالش‌برانگیز می‌شود. این فضای بی‌اعتمادی منجر به افزایش توانایی‌ها و آمادگی نظامی هر دو طرف شده و یک معضل امنیتی ایجاد می‌کند. قطع کانال‌های ارتباطی در حوزه نظامی نیز خطر درگیری بالقوه را افزایش می‌دهد. با این حال، وابستگی اقتصادی متقابل بین دو کشور به عنوان عامل کاهنده تشدید بحران اعتماد عمل می‌کند.
نکته قابل توجه این است که چین همچنان بزرگترین شریک تجاری ژاپن است. در اواخر اکتبر ۲۰۲۵، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، و سانای تاکایچی، نخست وزیر ژاپن، در اجلاس همکاری اقتصادی آسیا و اقیانوسیه با یکدیگر دیدار و در گفت‌وگوهای سازنده‌ای شرکت کردند. تاکایچی خاطرنشان کرد که آن‌ها برای ایجاد یک «رابطه راهبردی سودمند متقابل» توافق کرده‌اند. از یک سو، ژاپن مایل به بهبود روابط دیپلماتیک با چین است و از سوی دیگر، با تقویت روابط خود با تایوان، خطوط قرمز پکن را آزمایش می‌کند.

نتیجه‌گیری 
در پایان، سیاست ژاپن در همسویی با غرب هنوز به روابط این کشور با کشورهای همسایه، به ویژه چین و روسیه، آسیب می‌رساند. گسترش ذهنیت جنگ سرد به منطقه آسیا و اقیانوسیه منجر به تقسیم جهان به بلوک‌ها می‌شود. مسئله تایوان که می‌توان آن را خط قرمز چین دانست، از نظر غرب ابزاری مفید برای ایجاد چنین محیط قطبی‌شده‌ای است. بنابراین، هنگام برقراری روابط دوجانبه، به نفع همه طرف‌ها است که از تحت تأثیر قرار گرفتن توسط اشخاص ثالث خودداری و بر مسائلی تمرکز کنند که منافع متقابل را فراهم می‌کنند. این امر نه تنها به صلح و امنیت منطقه، بلکه به صلح و امنیت جهان نیز کمک خواهد کرد.